W piątek szef MEiN Przemysław Czarnek powiedział PAP, że jest gotowa gruntowna nowelizacja ustawy o NCN.

"Dzisiaj (w piątek – PAP) wiceminister Włodzimierz Bernacki będzie przekazywał projekt do wykazu prac legislacyjnych po to, żeby rząd mógł się nim zająć już w najbliższych tygodniach i żeby w połowie roku, a najdalej w przyszłym półroczu, mogły już obowiązywać nowe przepisy ustawy o NCN. Wszystko po to, ażeby proces udzielania grantów był bardziej transparentny i sprawiedliwy" – poinformował Czarnek.

Pytany o kluczowe zmiany wskazał kwestie transparentności oceny grantów. "Wymagają one zmian, potrzebny jest bardziej sprawiedliwy podział środków" – dodał.

PAP zapytała NCN o ocenę zapowiedzi tych zmian.

"Mimo zapewnienia, że poznamy projekt przed skierowaniem go do prac legislacyjnych, nadal nie wiemy, na czym stoimy. Projekt nie został z nami skonsultowany, nie wiemy, jakie zmiany miałyby nas czekać" – poinformowała PAP rzeczniczka prasowa NCN Anna Korzekwa-Józefowicz.

Podkreśliła, że NCN działa według najlepszych europejskich standardów, w sposób transparentny, przyznaje granty, opierając się wyłącznie na merytorycznych przesłankach i finansuje najlepsze projekty.

"Ostatnie rozstrzygnięcie konkursu o Starting Grant ERC pokazało dodatkowo, że nasz model działania się sprawdza i przyczynia się także do sukcesu badaczek i badaczy z Polski w konkursach o prestiżowe granty europejskie. Wszyscy laureaci StG, pracujący w polskich ośrodkach, realizowali lub nadal realizują także granty NCN" – dodała.

"Informacje o ewentualnych zmianach w funkcjonowaniu NCN niepokoją nas, ale jeszcze bardziej powinny niepokoić tysiące naukowców z całej Polski, często młodych, którzy dzięki programom NCN – i realizowanym przez nas we współpracy z NCBR (Narodowym Centrum Badań i Rozwoju – PAP) i NAWA (Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej – PAP) – mają szansę na realizację badań, zbudowanie własnych zespołów, stypendia w szkołach doktorskich lub zatrudnienie w polskich jednostkach naukowych, realizację staży zagranicznych w ważnych ośrodkach naukowych" – podkreśliła Korzekwa-Józefowicz.

Dodała, że zmiany w NCN to zła wiadomość dla wszystkich, którzy liczyli na zmiany w polskiej nauce i osiągnięcie przez nią poziomu odpowiadającego możliwościom naszego kraju. "Zmiany mogą radykalnie zmniejszyć szansę na brain gain, a zwiększyć brain drain" – oceniła.

NCN jest agencją wykonawczą powołaną w 2010 r. do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Do jej zadań należy m.in. finansowanie badań, nadzór nad ich realizacją i współpraca międzynarodowa.

U ubiegłym tygodniu Komitet Polityki Naukowej (KPN) opublikował stanowisko w sprawie planu działalności Narodowego Centrum Nauki na 2022 r. W szczególności pozytywnie oceniono umiędzynarodowienie działalności NCN w postaci konkursów z udziałem zagranicznych instytucji finansujących oraz pozyskiwania środków z budżetu UE, zwiększanie zakresu pozyskiwania recenzji od badaczy reprezentujących zagraniczne ośrodki naukowe i utrzymanie priorytetu otwartej konkurencji w oceny wniosków. W ten sam sposób oceniono kontynuowanie polityki otwartego dostępu, upowszechniania zasad etycznych i zarządzania danymi jako kryteriów oceny wniosków.

KPN zgłosił też sugestie do ewentualnego uwzględnienia w działalności NCN w 2022 r. Wśród nich są m.in. skoncentrowanie się na upowszechnianiu wiedzy o konkursach organizowanych przez NCN poza Polską, bardziej sprawne rozliczanie projektów czy opracowanie i wdrożenie procedury przyjmowania odwołań od decyzji panelu w sytuacji uprawdopodobnienia wydania decyzji na podstawie nierzetelnej recenzji.

KPN jest organem pomocniczym ministra w zakresie polityki naukowej państwa. Komitet ocenia realizację polityki naukowej państwa i opiniuje dokumenty przedstawione przez ministra.(PAP)

Autor: Szymon Zdziebłowski

szz/ joz/