Na rozpoczynającym się w środę dwudniowym posiedzeniu Senat zajmie się nowelizacją ustaw o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, które przywracają nadzór ministra nauki nad NCBR.
Głównym celem nowelizacji jest przywrócenie nadzoru nad NCBR ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego.
NCBR zostało utworzone w ramach reformy systemu nauki w Polsce jako agencja wykonawcza wdrażająca politykę naukową i innowacyjną państwa przez realizację strategicznych dla interesów państwa programów badań naukowych i prac rozwojowych określanych przez ministra nauki. Jednak na mocy ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, uprawnienia nadzorcze nad NCBR z dniem 1 sierpnia 2022 r. zostały przeniesione na ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, mimo utrzymania celu, do którego zostało powołane NCBR, czyli realizacji zadań z zakresu polityki naukowej państwa.
Według autorów ustawy, mimo wprowadzonej zmiany, NCBR nadal funkcjonuje jako podmiot będący częścią systemu szkolnictwa wyższego i nauki, a prowadzenie najważniejszych zadań NCBR, takich jak: realizacja programów obejmujących finansowanie badań naukowych lub prac rozwojowych, realizacja działań przygotowujących do wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych, czy realizacja programów obejmujących finansowanie badań aplikacyjnych - jest wciąż zlecane i finansowane w formie dotacji celowej przez ministra, choć faktyczny nadzór nad NCBR sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego.
Zgodnie z nowelą, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz członek Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa będą pełnili swoje funkcje do końca kadencji, jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną odwołani przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego.
Ponadto, doprecyzowano zasadę powoływania przez NCBR spółek prawa handlowego i uczestniczenia w takich spółkach przez NCBR w celu realizacji zadań ustawowych, przez uzależnienie tego typu czynności od uprzedniej zgody ministra.
W części dotyczącej noweli ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przywrócono finansowanie przez ministra inwestycji związanych z obsługą realizacji zadań przez NCBR oraz finansowanie bieżących kosztów działalności NCBR.
Według nowych przepisów prawo do wskazywania członka Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zachowuje minister do spraw rozwoju regionalnego. Inne prawa i obowiązki przeniesione zostaną na ministra nauki i szkolnictwa wyższego.
Pracownicy urzędu obsługującego NCBR staną się na mocy ustawy pracownikami urzędu obsługującego ministra nauki i szkolnictwa wyższego.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 3 ust. 2 i 3, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (dotyczą one pracowników zatrudnionych dotychczas w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego).
Senatorowie wysłuchają też informacji dla Sejmu i Senatu RP o udziale Polski w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. (przewodnictwo Szwecji w Radzie Unii Europejskiej) oraz informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2022.
Zajmą się też zmianami w regulaminie Senatu. Zakładają one modyfikacji procedury głosowania tak, aby w przypadku odrzucenia wszystkich zgłoszonych wniosków lub poprawek albo nieprzyjęcia uchwały w sprawie ustawy w całości, senatorowie zyskali możliwość zgłoszenia wniosku o odrzucenie ustawy, wniosku o przyjęcie ustawy bez poprawek albo obu tych wniosków. Ponadto projekt modyfikuje obowiązki marszałka Senatu w zakresie odwoływania ławników Sądu Najwyższego. (PAP)
Wiktoria Nicałek
wni/ mhr/
