"Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i Uniwersytet Warszawski zapraszają na pokaz filmu dokumentalnego +Tradycyjna kultura Tatarów polsko-litewskich+. Pokazowi towarzyszyć będą wykłady prezentujące badania nad fenomenem kultury tej niezwykłej społeczności będącej cząstką Orientu wtopioną w krajobraz ziem dawnej Rzeczypospolitej. Wykłady poprowadzi dr hab. Andrzej Drozd z Uniwersytetu Warszawskiego wraz z zaproszonymi gośćmi" - poinformowało Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Wydarzenie odbędzie się 27 czerwca w godz. 15.00–17.00 w Sali Uczt Jana III w Pałacu Wilanowskim oraz online.

"Niematerialna część kultury tatarskiej, przede wszystkim tradycyjna obrzędowość religijna, dziś zagrożona jest zanikiem. Kultura materialna – architektura meczetowa i historyczne cmentarze pamietające czasy bitwy pod Grunwaldem – są także unikalnym fenomenem kulturowym na skalę światową. Film i wykłady mogły powstać dzięki zarejestrowaniu w tradycyjnych skupiskach tatarskich w Polsce i na Litwie ostatnich osób, które przechowały trwające od średniowiecza formy obrzędowe i językowe, o genezie sięgającej Złotej Ordy" - podał Pałac Wilanowski.

Tatarzy polsko-litewscy to grupa ludności autochtonicznej zamieszkującą od XIV/XV w. ziemie wschodnie dawnej Rzeczypospolitej. Podstawową cechą wyróżniającą Tatarów na tle ludności otaczającej jest wyznanie muzułmańskie. Tatarzy polsko-litewscy ulegli asymilacji oraz integracji z otoczeniem, w tym również - identyfikacji państwowej. Przez kilka stuleci grupa wytworzyła własną kulturę opartą właśnie na elementach religijnych, charakteryzującą się z jednej strony przystosowaniem do warunków życia w chrześcijańskim otoczeniu społecznym i kulturowym, a jednocześnie - wysokim stopniem trwałości form życia religijnego i przywiązaniem do tradycji.

"Wewnętrzny przekaz tej kultury uległ bardzo poważnemu osłabieniu po II wojnie światowej na skutek takich zdarzeń, jak zmian granic, przesiedlenia, ograniczenie swobód i życia religijnego w systemie komunistycznym, urbanizacja i zanikanie tradycyjnych społeczności wiejskich i małomiasteczkowych. W obecnej chwili tradycyjna kultura religijna Tatarów polsko-litewskich jest w ostatniej fazie zaniku. Ma oparcie głównie w nielicznych żyjących jeszcze przedstawicielach najstarszego pokolenia, wychowanego w okresie międzywojennym. Zahamowanie tego zaniku możliwe jest zatem jedynie w przeciągu najbliższych kilku lat. W przeciwnym razie własna, historyczna kultura religijna Tatarów polsko-litewskich zostanie przez nich nieodwracalnie utracona" - pisze adiunkt w Zakładzie Islamu Europejskiego Wydział Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Andrzej Drozd. (PAP)

Maciej Replewicz

mr/ dki/