Coraz częściej słyszymy o przypadkach oszustw wykorzystujących deepfejk – zaawansowaną technikę manipulacji materiałami wideo lub audio przy użyciu sztucznej inteligencji (AI). Technologia deepfejk pozwala na tworzenie realistycznych i trudnych do odróżnienia od oryginału fałszywych materiałów multimedialnych – nagrań wideo lub audio. Deepfejk można wykorzystywać w branży rozrywkowej albo edukacji, jednak często służy również dezinformacji, manipulacji i oszustwom.

W Polsce w marcu 2024 r. fałszywe wideo z udziałem CEO InPost Rafała Brzoski, prezydenta Andrzeja Dudy albo piłkarza Roberta Lewandowskiego promowały oszukańcze “programy inwestycyjne” służące wyłudzaniu pieniędzy – przypomniano w komunikacje nadesłanym PAP we wtorek przez IDEAS NCBR. Autorzy dokumentu podali też, że w styczniu br. pracownik banku w Hong Kongu wypłacił 25 milionów dolarów oszustom, którzy – stosując deepfejk – podczas wideokonferencji podszyli się pod dyrektora finansowego firmy.

„Deepfejki stają się coraz bardziej zaawansowane, a ich wykrycie coraz trudniejsze, co stawia przed nami nowe wyzwania w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego” – uważają badacze z IDEAS NCBR, ośrodka badawczo-rozwojowego w obszarze sztucznej inteligencji.

Naukowcy z tej instytucji stworzyli eksperymentalny projekt o nazwie ProvenView. Twórcami rozwiązania są postdoc Shahriar Ebrahimi i doktorantka Parisa Hassanizadeh. To badacze z Iranu pracujący w grupie „Bezpieczeństwo systemów i prywatność danych” kierowanej przez prof. dr hab. Stefana Dziembowskiego.

Opracowanie wykorzystuje Zero-Knowledge Proof (ZKP) – technikę kryptograficzną, która pozwala na udowodnienie prawdziwości pewnej informacji bez ujawniania szczegółów o niej.

„Technologia ZKP jeszcze dekadę temu uważana była za dziedzinę wyłącznie teoretyczną, bliższą czystej matematyce niż zastosowaniom informatyki (...) Rozwiązanie ProvenView stanowi jeszcze jeden spektakularny przykład tego, jak ZKP może być wykorzystane w walce z zagrożeniami współczesnego świata cyfrowego” – powiedział cytowany w komunikacie prof. Dziembowski.

Jak zapewniają twórcy tego programu, ProvenView może znaleźć zastosowanie w interakcjach online i w ochronie treści. Na przykład po zakończeniu spotkania online użytkownik będzie mógł sprawdzić, czy wideo jego rozmówcy rzeczywiście pochodziło z jego kamery internetowej.

„To rozwiązanie może się przydać zarówno użytkownikom indywidualnym, którzy mogliby go użyć do autoryzacji spotkań online, jak i twórcom treści, którzy dzięki temu mogliby wzmocnić ochronę swojego wizerunku opublikowanego w filmie na YouTube przed kradzieżą i wykorzystaniem np. w pornografii” – wyjaśnił zacytowany w dokumencie Shahriar Ebrahimi.

Naukowcy podali uproszczony przykład działania ProvenView. W pierwszym kroku autor oryginalnego wideo tworzy dowód jego autentyczności – cyfrowy zapis potwierdzający, że materiał multimedialny jest jego autorstwa. Oprogramowanie umożliwiające taki zapis może być wbudowane w aplikację do nagrywania wideo lub być osobnym programem. Następnie, kiedy ktoś chce sprawdzić autentyczność wideo, może zobaczyć ten cyfrowy dowód.

„I właśnie tu pomaga nam Zero-Knowledge Proofs: dzięki zaawansowanej matematyce dowód ten można sprawdzić bez potrzeby oglądania samego wideo. Każdy może generować takie dowody autentyczności na swoim własnym urządzeniu” – tłumaczył Shahriar Ebrahimi. Dodał, że w przyszłości to rozwiązanie mogłoby stać się dodatkiem do przeglądarki internetowej albo programu do edycji wideo.

ProvenView to rozwiązanie w fazie eksperymentalnej, które nie jest jeszcze gotowe do wdrożenia.

Ebrahimi podkreślił, że w tej chwili dowody autentyczności można generować dopiero po zakończeniu tworzenia wideo, a uzyskać je – by sprawdzić pochodzenie materiału multimedialnego – dopiero ok. godziny po odbyciu rozmowy. Naukowcy z IDEAS NCBR mają nadzieję, że w przyszłości możliwe będzie udowadnianie autentyczności wideo w czasie rzeczywistym.

W maju 2024 r. ProvenView zostało nagrodzone podczas hackathonu ZK Hack Kraków.

IDEAS NCBR został powołany w 2021 r. przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Jego misją jest wsparcie rozwoju tej technologii w Polsce poprzez stworzenie platformy łączącej środowisko akademickie z biznesowym. Ośrodek kształci również nowe pokolenie naukowców, ukierunkowanych na praktyczne zastosowanie opracowanych algorytmów oraz ich późniejszą komercjalizację.(PAP)

abu/ bar/