Konkurs jest organizowany przez serwis Nauka w Polsce, wydawany przez Fundację Polskiej Agencji Prasowej. Zwycięzców poznamy w grudniu.

W tym roku odbyła się już dwudziesta druga edycja Festiwalu Fantastyki Pyrkon, którego początki sięgają aż 1999 r. Wtedy to Klub Fantastyki Druga Era, w Domu Kultury Słońce na osiedlu Przyjaźni, zorganizował Dzień z Fantastyką. Z czasem ta niewielka impreza ewoluowała w trzydniowy Pyrkon, który z biegiem lat przeniósł się na Międzynarodowe Targi Poznańskie, aby w 2017 r. zyskać miano największej imprezy targowej w Poznaniu. Wynajęto wtedy aż 10 pawilonów. Trzy ostatnie edycje Festiwalu zgromadziły łącznie około 200 tys. odwiedzających. W 2024 r. w czasie trzech dni imprezę odwiedziło ponad 58 tys. uczestników, z czego niemal jedna piąta osób skorzystało z atrakcji Strefy Naukowej.

Można śmiało powiedzieć, że Pyrkon stał się imprezą wyjątkową w skali Europy. Po pierwsze, w całości jest tworzony przez organizację non-profit, z udziałem wolontariuszy, podczas gdy podobne wielkościowo wydarzenia targowe poświęcone fantastyce i popkulturze organizowane są zwykle przez podmioty prowadzące działalność komercyjną. Niekomercyjny charakter gwarantuje swobodę organizacji punktów programu, które są ciekawe i wartościowe dla gości bez zwracania nadmiernej uwagi na ich opłacalność finansową. Po drugie, Międzynarodowe Targi Poznańskie zapewniają wyjątkowo dużą powierzchnię sal konferencyjnych, które umożliwiają organizację bogatego programu.

Jednym z najważniejszych i docenianych przez gości elementów Festiwalu jest wspomniana Strefa Naukowa. W jej zakresie naukę promują m.in. eksperci rozpoznawalni w środowisku naukowym i medialnym. Wśród nich wymienić można np. dr. Tomasza Rożka, prof. Andrzeja Dragana, twórcę kanału „Naukowy Bełkot” - dr. Dawida Myśliwca, Aleksandrę i Piotra Stanisławskich (Crazy Nauka), Piotra Koska (Astrofaza) czy dr. hab. Tomasza Samojlika.

Specjalistom doskonale już znanym z mediów towarzyszą także popularyzatorzy rozpoczynający kariery, np. twórcy „Nauki po głębszym” czy „Facetów w kitlach”. Zapraszani są także naukowcy z poznańskich uczelni, np. prof. Piotr Michoń czy dr hab. Bartosz Walter. Strefa Naukowa jako pierwsza na Festiwalu Fantastyki Pyrkon postawiła na program w 100 proc. przygotowywany przez znanych popularyzatorów oraz sympatyków nauki, w zamian za tradycyjną formułę znaną jako „fani dla fanów”. Popularyzatorzy prezentują różnorodne aspekty nauki, aktualne wyniki badań, trendy i zagadnienia ważne społecznie.

Strefa Naukowa, nazywana wcześniej Blokiem Naukowym jest eksponowana już od 11 lat, czyli od momentu przeniesienia Festiwalu na teren Międzynarodowych Targów Poznańskich. Początkowo była organizowania na niedużej sali prelekcyjnej. Od 2018 r. Blok Naukowy zyskał jedną z dwóch największych sal prelekcyjnych. Drugim przełomem była zmiana podejścia do organizacji części prelekcyjnej Strefy, kiedy organizatorzy wprowadzili wspomniany, w pełni zamawiany program.

Trzecim kamieniem milowym w rozwoju Strefy Naukowej było wyjście poza salę prelekcyjną i rozszerzenie oferty. Obecnie Sala Naukowa mieści aż 400 osób, a towarzyszą jej dedykowane sesje rozmów z ekspertami w Stacji Nauka, stoiska edukacyjne, warsztaty i pokazy organizowane wewnątrz pawilonu oraz na terenie otwartym. Podczas edycji w br. pokazy naukowe w wykonaniu Heweliuszy Nauki odbyły się w największej sali mieszczącej aż 1500 osób i były transmitowane na zewnętrznym telebimie. W tym roku cała Strefa Naukowa miała łącznie 86 unikalnych punktów programu.

Wśród zorganizowanych w jej ramach pokazów można wymienić m.in. prezentację łazika marsjańskiego autorstwa PCz Rover Team z Politechniki Częstochowskiej czy symulatora lokomotywy zbudowanego przez Koło Naukowe Inżynierów Transportu Publicznego Politechniki Poznańskiej. Ponadto przekazywana w Strefie jest wiedza dotycząca cyberbezpieczeństwa (stoisko tematyczne przygotowane przez Niebezpiecznik.pl) czy factcheckingu (stoisko tematyczne przygotowane przez Demagog.pl).

Strefa Naukowa spełnia misję edukacyjną także poprzez rozszerzanie akcji Dostępny Pyrkon, która ma na celu zapewnienie szeregu ułatwień dla osób z niepełnosprawnością. W tym roku odbyła się na przykład prelekcja o tym, jak wygląda szkolenie psa asystującego oraz pokaz szkolenia przyszłych psów asystujących w wykonaniu wolontariuszy z Fundacji Labrador Pies Przewodnik.

Atrakcje na miejscu Targów to nie wszystko. Organizatorzy Pyrkonu od kilku lat zapraszają chętnych również do Huty Miedzi. Za tę atrakcję odpowiadają pracownicy i doktoranci ośrodka wrocławskiego Instytutu Nauk Geologicznych PAN i Instytutu Nauk Geologicznych z Wrocławia oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W Hucie zobaczyć można np. tradycyjne metody wytapiania. Organizatorzy stawiają także na współpracę z innymi poznańskimi jednostkami, którym przyświeca misja związana z popularyzacją nauki i wiedzy.

Twórcy Festiwalu nawiązali np. tego rodzaju współpracę z Centrum Szyfrów Enigma, z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza i Biblioteką Raczyńskich. W 2024 r. Strefa Naukowa Pyrkonu zyskała też dwa patronaty: Uniwersytetu WSB Merito oraz Wydawnictwa Znak Horyzont. W ramach patronatu Uniwersytetu Merito gościem Festiwalu był dr Maciej Kawecki (This is IT).

Wydawnictwo Znak patronowało natomiast nitce tematycznej Pod ZNAKiem historii, w ramach której odbyły się prelekcje autorów książek popularyzujących szeroko pojętą historię. Takie inicjatywy pokazują, że organizatorzy nie stawiają tylko na współpracę z jednostkami naukowym, ale myślą również o popularyzacji nauki pod znacznie szerszym kątem, zapraszając również wydawnictwa, fundacje czy stowarzyszenia.

Nietypowym elementem popularyzatorskim, o którym z pewnością warto wspomnieć były pokazy przypominającego iluzjonistyczne sztuczki science buskingu. Heweliusze Nauki przygotowali pokazy kuglarstwa naukowego, w które angażowali uczestników np. stojących w kolejkach do sal prelekcyjnych, pokazując, że nauka może zostać pokazana w przystępny sposób. Pyrkon najczęściej odwiedzają osoby w wieku od 18 do 34 lat, głównie będące na początku kariery zawodowej lub dopiero wybierające kierunek rozwoju.

Misja Strefy Naukowej to również pokazywanie możliwości rozwoju kariery - kierunków studiów, uczelni i instytutów naukowych. To także uświadamianie, że nauka może być ciekawym hobby. W różnych punktach programu, w ramach Strefy Naukowej biorą udział osoby w różnych wieku, także nastolatki, podobnie jak w całym Festiwalu Fantastyki Pyrkon. To także okazja dla osób, które same chciałyby zająć się popularyzacją nauki. W tym roku po raz czwarty zostanie ogłoszony, skierowany do nieprofesjonalistów konkurs, którego zwycięzca dołączy do grona prelegentów Strefy Naukowej.(PAP)

Marek Matacz

mat/ bar/