W mediach pojawiły się ostatnio doniesienia o dużym zainteresowaniu wakacyjnymi wyjazdami do Islandii z powodu przyszłorocznego zaćmienia Słońca. Właściciele hoteli nie mogą narzekać. Ale warto wiedzieć, iż zaćmienie całkowite będzie widoczne nie tylko w Islandii, ale również w Hiszpanii.

W Polsce będzie można zobaczyć zjawisko jako zaćmienie częściowe, widoczne krótko przed zachodem Słońca. Jednak całkowite zaćmienie Słońca to zupełnie inne wrażenia niż zaćmienie częściowe, nie oddadzą ich w pełni żadne zdjęcia, filmy czy transmisje na żywo.

Pas zaćmienia całkowitego 12 sierpnia 2026 roku rozpocznie się na półwyspie Tajmyr na północy Rosji. Potem przebiegnie Ocean Arktyczny i Grenlandię, aż trafi na Islandię. Następnie przebiegnie przez Atlantyk, Hiszpanię, skrawek Portugalii i zakończy na Morzu Śródziemnym na turystycznych wyspach, takich jak Ibiza czy Majorka.

Aby w przyszłym roku zobaczyć zaćmienie całkowite, najlepiej wybrać się do Islandii. To w tym kraju położonym na wyspie, warunki do obserwacji będą najlepsze, uwzględniając m.in. wysokość Słońca nad horyzontem w trakcie trwania zjawiska.

Na Islandii zaćmienie będzie widoczne m.in. ze stolicy (Reykjawik), gdzie faza całkowita nastąpi około godziny 17.48 i potrwa 1 minutę.

Punkt najdłużej trwającego zaćmienia będzie 45 kilometrów od zachodniego wybrzeża Islandii. Zjawisko potrwa tam 2 minusy i 18 sekund. Na islandzkim lądzie najdłużej będzie trwało na obszarze zwanym Látrabjarg.

Alternatywą jest inny wakacyjny kierunek: Hiszpania. Jednak w przypadku tego kraju na Półwyspie Iberyjskim trzeba sobie bardzo dobrze zaplanować, w jakim miejscu będziemy zaćmienie oglądać. Zaćmienie całkowite nastąpi krótko przed zachodem Słońca, a to oznacza, iż Słońce będzie w jego trakcie nisko nad horyzontem (10 stopni na północnym wybrzeżu, a zaledwie kilka stopni na wschodnich wybrzeżu). Trzeba więc spojrzeć nie tylko na budynki czy drzewa w okolicy, ale i na ukształtowanie terenu (np. góry).

Przygotowując się do obserwacji zaćmienia Słońca, warto pamiętać o śledzeniu prognozy pogody – jeśli chmury zakryją widok, to zaćmienia nie zobaczymy. Jeśli więc w okolicy pada deszcz i bieżące prognozy mówią, że tak będzie przez cały dzień, to lepiej pojechać w obszar, który ma większe szanse na bezchmurne niebo.

W trakcie fazy całkowitej, gdy tarcza Księżyca całkiem przesłoni tarczę Słońca, nie potrzeba żadnych przyrządów obserwacyjnych – możemy patrzeć nieuzbrojonym okiem. Wokół przesłoniętej tarczy Słońca zobaczymy koronę słoneczną.

Jednak na długo przed i długo po fazie całkowitej trwa zaćmienie częściowe. W tym przypadku, aby cokolwiek zobaczyć, potrzebne są przyrządy, które bezpiecznie osłabią blask Słońca. Najprościej zakupić tzw. okulary do zaćmień Słońca. Można je nabyć w sklepach ze sprzętem astronomicznym i optycznym (także internetowych). Na pewno będą do kupienia na miejscu w turystycznych rejonach, przez które przebiegnie zaćmienie całkowite.

Dłuższe wpatrywanie się w Słońce gołym okiem może być groźne dla wzroku, a w żadnym wypadku nie wolno patrzeć na Słońce przez lornetkę czy teleskop, jeśli nie są wyposażone w odpowiednie filtry. Nawet krótkie spojrzenie na Słońce przez teleskop bez filtrów może doprowadzić do uszkodzenia, albo nawet utraty wzroku.

Zapewne w wielu miejscach, w których zaćmienie będzie widoczne, różne organizacje i instytucje będą organizować pokazy, udostępniając teleskopy z odpowiednimi filtrami, przez które można bezpiecznie oglądać fazę zaćmienia częściowego.

Zaćmienia Słońca to jeden z elementów rozwijającej się gałęzi turystyki zwanej astroturystyką. Na taką okazję, w miejsce zaćmienia przyjeżdżają osoby z wielu krajów na świecie, wśród nich są grupy miłośników astronomii alba „łowców zaćmień” wyposażone w stosowny sprzęt.

Islandia może więc bardzo skorzystać na zaćmieniu (turystycznie, finansowo), szczególnie że liczba mieszkańców to zaledwie niecałe 400 tysięcy. Już teraz kraj przygotowuje się na napływ turystów i rozważa różne opcje, w tym zamknięcie dróg w tym rejonie zaćmienia dla ruchu samochodowego (dostępne byłyby autobusy).

W Hiszpanii zaćmienie całkowite będzie widoczne na około godzinę przed zachodem Słońca. Przebiegnie przez północno-wschodnią część kraju. Będzie widoczne m.in. w miastach A Coruña, Oviedo, Bilbao, Lugo, Burgos, Saragossa, Walencja. Będzie też widoczne na wyspach Ibiza i Majorka. Madryt znajdzie się tuż poza pasem zaćmienia całkowitego, podobnie Barcelona, tyle że po przeciwnej stronie. Oba duże miasta będą mieć fazę 99 proc.

Pas zaćmienia całkowitego wejdzie do Hiszpanii około godziny 19.30 lokalnego czasu i przebiegnie przez kraj w ciągu 7 minut i 20 sekund. Obszar z najdłuższym zaćmieniem będzie pomiędzy miejscowościami Canero a Luarca (1 minuta 50 sekund).

Jeśli w przyszłym roku nie uda się zobaczyć całkowitego zaćmienia Słońca, kolejna szansa pojawi się 2 sierpnia 2027 roku. Pas całkowitego zaćmienia przejdzie wówczas przez południowy kraniec Hiszpanii, Maroko, Algierię, Tunezję, Libię, Egipt, Arabię Saudyjską i Jemen. W przypadku Egiptu zaćmienie potrwa najdłużej (faza całkowita 6 minut i 23 sekundy) i będzie widoczne m.in. w Dolinie Królów (znajdują się tam grobowce faraonów), a także w kurorcie turystycznym Marsa Alam.

Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca przebiegało w kontynentalnej Europie 11 sierpnia 1999 roku. Było ono widoczne m.in. we Francji, Belgii, Niemczech, Austrii, Węgrzech, Rumunii, Bułgarii. W Polsce było widoczne jako zaćmienie częściowe, z fazą od 82 proc. do 94 proc., w zależności od rejonu kraju.(PAP)

cza/ agt/