Do takich wniosków doszli naukowcy z Brigham and Women’s Hospital oraz Harvard Medical School w Bostonie (Massachusetts, USA) oraz z Broad Institute w Cambridge (Massachusetts, USA), którzy przeanalizowali dane zebrane wśród 4215 uczestniczek długofalowego studium pt. Nurses' Health Study oraz 1490 mężczyzn, uczestników badania pt. Health Professionals Follow-Up Study. Stan zdrowia – w tym rozwój nowych przypadków demencji - śledzono u kobiet w latach 1989–2023, a u panów w latach 1993-2023.

Naukowcy oceniali długofalowy sposób odżywiania się badanych osób przy pomocy kwestionariuszy badających częstotliwość spożywania różnych produktów. Zbadali też ich próbki krwi pod kątem szerokiej gamy metabolitów, które wcześniej powiązano ze zdrowiem mózgu i sprawnością umysłową. Ponadto sprawdzano genetyczne ryzyko choroby Alzheimera u uczestników badań – m.in. występowanie specyficznego wariantu genu apolipoproteiny E – APOE4.

Jest on uważany za najsilniejszy genetyczny czynnik ryzyka tzw. sporadycznej postaci choroby Alzheimera. Rozwija się ona w późniejszym wieku i nie jest dziedziczona w prosty sposób po rodzicach. Wiadomo, że osoby z jedną kopią wariantu APOE4 mają od trzech do czterech razy wyższe ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. Z kolei osoby z dwiema kopiami wariantu APOE4 (tzw. homozygoty APOE4) mają od 8 do 12 razy wyższe ryzyko zachorowania na alzheimera niż osoby bez tych kopii.

Okazało się, że uczestnicy badań stosujący dietę śródziemnomorską mieli niższe ryzyko rozwoju demencji, a funkcje poznawcze pogarszały się u nich w wolniejszym tempie niż wśród osób stosujących inne wzorce żywienia się. Działanie ochronne tej diety było najsilniejsze w grupie osób, które miały dwie kopie genu APOE4, czyli najwyższe ryzyko sporadycznej postaci choroby Alzheimera (https://doi.org/10.1038/s41591-025-03891-5).

U pacjentów na diecie śródziemnomorskiej stwierdzano też niższy poziom metabolitów powiązanych z wyższym ryzykiem demencji.

Zdaniem badaczy wskazuje to, że odżywianie się zgodnie z zasadami diety śródziemnomorskiej może korzystanie wpływać na sprawność poznawczą i równoważyć genetyczne ryzyko choroby Alzheimera.

– Nasze wyniki sugerują, że odpowiednie strategie żywieniowe, a w szczególności dieta śródziemnomorska, mogą pomóc minimalizować ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i zapobiegać demencji poprzez wpływ na kluczowe procesy metaboliczne – skomentowała dr Yuxi Liu z Brigham and Women's Hospital. Jak dodała, dieta ta korzystnie wpływa na zdolności poznawcze u wszystkich ludzi, ale jej stosowanie ma jeszcze większe znaczenie w grupie osób z genetycznym ryzykiem choroby Alzheimera, w tym tych, którzy posiadają dwie kopie APOE4.

Autorzy pracy podkreślają, że ponieważ badanie było ograniczone do osób dobrze wykształconych o europejskim pochodzeniu, konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań w bardziej zróżnicowanych populacjach.

Dieta śródziemnomorska jest oparta w dużym stopniu na produktach pochodzenia roślinnego. Charakteryzuje się m.in. dużym spożyciem warzyw, roślin strączkowych, orzechów i owoców, dużym spożyciem oliwy z oliwek i małym spożyciem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, a także małym spożyciem mięsa i produktów mięsnych oraz stosunkowo wysokim spożyciem ryb i skorupiaków, które są źródłem kwasów omega-3. Badania dowodzą, że wpływa ona korzystnie na zdrowie i zmniejsza ryzyko różnych chorób, w tym m.in. układu sercowo-naczyniowego oraz metabolicznych. (PAP)

jjj/ bar/