- Poza standardowymi nadziejami związanymi z rozpoczęciem kolejnego roku akademickiego więcej w nas jest obaw. Myślę, że wszyscy w środowisku akademickim czekają przede wszystkim na to, żeby zmiany prawne odbywały się w sposób systemowy i spokojny, ponieważ w tej chwili, niestety, mamy do czynienia z pewnym prawnym chaosem. Bardzo trudno się funkcjonuje w warunkach ciągłej zmiany, oczekiwania na tę zmianę i niepewności, w którą stronę ta zmiana pójdzie – powiedziała PAP rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz przewodnicząca Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP).

Prof. Kaniewska dodała, że coraz trudniej środowisku akademickiemu uwierzyć w realizację obietnicy rządzących, że nauka stanie się filarem rozwoju Polski i że zostaną wprowadzone rozwiązania, które pozwolą się rozwijać nauce i szkolnictwu wyższemu.

- Niestety, w tej chwili mamy warunki raczej do zwijania się albo przetrwania na poziomie podstawowej egzystencji – podkreśliła.

Jak wskazała, nie chodzi tylko o kwestie finansowe, ale też brak obecności rektorów w państwowym dyskursie. – Jako przedstawiciele uczelni i KRASP-u czujemy się pomijani w rozmowach o tym, jak rozwiązać podstawowe problemy naszego państwa. Chociaż nie porzucamy nadziei, że ta rozmowa się rozpocznie i będzie dotyczyła systemowej strategii rozwoju nauki polskiej i szkolnictwa wyższego – a także, że weźmiemy w niej udział. Ta nadzieja wynika jednak z optymizmu jako takiego, nie z realiów – powiedziała prof. Kaniewska.

Następną kwestią, którą rektorka UAM wymieniała w kontekście obaw, są „zbyt powolne” prace nad nową ustawą o szkolnictwie wyższym i nauce, która „pozwoliłaby nam lepiej funkcjonować” – Życzylibyśmy sobie, aby była ona wprowadzona w miarę szybko i sprawnie – dodała.

Pytana, czy w jej ocenie w ciągu tego roku akademickiego zostaną wprowadzone istotne zmiany - zasugerowała, że „rewolucji nie będzie”. – A nawet gdyby tak się stało, to nie starczy nam na to pieniędzy, ponieważ jak już wszyscy wiemy, nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe w tym roku znów będą niższe niż w roku poprzednim – powiedziała przewodnicząca KRASP.

Odniosła się również do gorącego tematu w czasie letniej rekrutacji na studia, gdy już w jej trakcie doszło do zmian w przepisach dotyczących rekrutacji cudzoziemców.

– Niestety, decydenci wykazali się daleko idącą nieufnością wobec wszystkich uczelni wyższych w kraju - nie tylko tych, które w jakiś sposób przyczyniły się do tego problemu wizowego, ale i tych największych, które przyjmowały studentów zgodnie z prawem. Fałszywe przekonanie, że to uczelnie odpowiadają za napływ nielegalnych imigrantów do Polski nadal istnieje - i wciąż to my jesteśmy karani za to, że ktoś nie dopilnował przestrzegania prawa, czy też tego, że prawo było źle sformułowane. Jest to kolejny z elementów składających się na nasze rozgoryczenie pomijaniem głosu uczelni w debacie publicznej – powiedziała prof. Kaniewska.

Pytana, czy uczelniom udało się opanować ten rekrutacyjny chaos - odpowiedziała, że „lato było wprawdzie nerwowe, ale jakoś się udało”. – Za to nie da się już opanować strat wizerunkowych uczelni ani pewnego rozżalenia studentów, zwłaszcza tych polskiego pochodzenia, którzy w trakcie rekrutacji zostali zaskoczeni nowymi przepisami – dodała.

Prof. Kaniewska opowiadała, że w ostatnim czasie miała okazję rozmawiać z przedstawicielami uczelni zagranicznych, m.in. azjatyckich, i „wieści o tym, że do Polski trudno się dostać i że mnożą się bariery biurokratyczne” już się rozniosły. – Dziesiątki lat pracowaliśmy nad tym, żeby zdobyć kontakty zagraniczne i żeby Polska była atrakcyjnym miejscem do studiowania. W moim przekonaniu ta strata wizerunkowa będzie bardzo trudna do odrobienia – oceniła.

Rektorka UAM pytana również o zmiany wprowadzane w ramach pakietu deregulacyjnego, wskazała, że ta dotycząca zmian w raportowaniu do systemu POL-on inwestycji wyłącznie powyżej 100 tys. zł jest „bardzo pożyteczna”, ponieważ dzięki temu „spadła duża część pracy administracyjnej – takiej, powiedziałabym, małosensownej”.

Z kolei odnosząc się do zmian umożliwiającym rektorom bardziej elastyczne gospodarowanie środkami na stypendia rektora, powiedziała, że z końcowych zapisów po poprawkach jest zadowolona. Jednak uznała, że „w kwestii poprawy sytuacji studentów są dużo ważniejsze sprawy, które w pierwszej kolejności powinny się zmienić, jak np. podniesienie kwoty stypendiów, zapomogi dla doktorantów czy stypendia socjalne”.

Prof. Kaniewska pytana natomiast, czego najbardziej potrzebują nauczyciele akademiccy, odpowiedziała, że „tego, co zawsze, czyli podwyżek”. – Ale nie podwyżek na zasadzie: „dajemy teraz, ile mamy”, ale takich przewidywalnych, systemowych i planowanych – podkreśliła.

- A może jeszcze ważniejsze byłoby pojawienie się nareszcie strategii rozwoju nauki polskiej, która nie będzie sprowadzała się tylko do haseł, ale będzie pokazywała, w jaki sposób planuje się wspierać ekonomicznie naukę polską, czyli inwestować w nią. W tym kontekście bardzo potrzebny byłby plan podwyższenia procentu PKB dla nauki i szkolnictwa wyższego, abyśmy się znaleźli na średnim europejskim poziomie, bo o tym najwyższym to nawet nie ma co myśleć w obecnej sytuacji budżetowej – powiedziała rektorka.

Na koniec prof. Kaniewska pytana, czego życzyć środowisku akademickiemu - wskazała, że przede wszystkim „optymizmu i satysfakcji z pracy”. – Nawet przy pewnych trudnościach jest to praca piękna, praca dla pasjonatów. Proszę nam życzyć tej pasji, radości z sukcesów i ciekawości, które powodują, że pracuje się lepiej, z pełnym przekonaniem i poczuciem sensu – podsumowała prof. Bogumiła Kaniewska.

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik (PAP)

akp/ zan/ mow/