Polscy naukowcy jako pierwsi na świecie przeprowadzili i opisali zabiegi operacyjnego leczenia otyłości u chorych z cukrzycą typu 1. Artykuł na ten temat opublikowało jedno z wiodących w świecie pism poświęconych diabetologii - Diabetes Care http://care.diabetesjournals.org/, organ Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego http://www.diabetes.org/

WYBITNI ŁODZIANIE

Nowe osiągnięcie w medycynie jest zasługą siedmiorga naukowców z Łodzi: dr. hab. Jerzego Loby, dr. Leszka Czupryniaka, dr. Macieja Pawłowskiego (Klinika Diabetologii i Chorób Metabolicznych Instytutu Medycyny Wewnętrznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi http://www.umed.lodz.pl/, dr. hab. Janusza Strzelczyka i dr. Dariusza Szymańskiego (Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej UM w Łodzi) oraz prof. Andrzeja Lewińskiego i dr hab. Katarzyny Cypryk (Klinika Endokrynologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki http://www.iczmp.edu.pl/ w Łodzi).

Materiału do artykułu dostarczyły operacje na dwóch młodych, otyłych kobietach, chorych na cukrzycę typu 1. Obie operacje przeprowadził dr Janusz Strzelczyk.

ŻOŁĄDEK W DWÓCH CZĘŚCIACH

\"Zabieg polegał na rozdzieleniu żołądka na dwie części: górną i dolną\" - tłumaczy dr Strzelczyk, kierujący Kliniką Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej łódzkiego UM.

\"Część górna żołądka jest bardzo mała, może pomieścić zaledwie 30-50 ml pokarmu. Ta właśnie część została podczas zabiegu odizolowana od drugiej i przejęła całkowicie funkcję żołądka - relacjonuje specjalista. - Część dolna, choć już nie pracowała, była normalnie ukrwiona\".

Jak mówi ordynator Oddziału Klinicznego Diabetologii w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. Norberta Barlickiego http://ics.toya.net.pl/ UM w Łodzi, redaktor naczelny pisma Diabetologia Polska http://www.diabpol.edu.pl/ dr hab. Jerzy Loba, kiedy funkcję żołądka pełni jedynie tak mały jego fragment, człowiek ma poczucie sytości już po zjedzeniu minimalnej ilości pożywienia, np. połowy kanapki.

\"Zabieg, który opisaliśmy, nie wyleczy cukrzycy typu 1, ale z pewnością zwiększy wiedzę lekarzy o tej chorobie\" - zaznacza Loba.

GDY BRAKUJE INSULINY

Przyczyną choroby jest bezwzględny niedobór insuliny w organizmie, spowodowany niszczeniem przez organizm znajdujących się w trzustce komórek beta, które produkują ten hormon.

Insulina jest niezbędna do prawidłowej gospodarki węglowodanowej, białkowej i tłuszczowej w organizmie. Pod jej wpływem nasz podstawowy cukier - glukoza, przechodzi z krwi do wnętrza komórek, gdzie jest spalany. W efekcie wytwarza się konieczna dla naszego życia energia. Brak insuliny inicjuje w organizmie procesy rozkładające białka i tłuszcze.

Operacje na przewodzie pokarmowym, których celem jest redukcja masy ciała są dobrze znaną metodą leczenia otyłości (ponad 100 tys. zabiegów rocznie w USA). W Polsce jednak dopiero torują sobie drogę. W przypadku cukrzycy były dotąd stosowane tylko w przypadku typu 2.

NADWAGA UTRUDNIA LECZENIE

Wśród chorych z cukrzycą typu 1 jest znacznie mniej osób otyłych niż wśród tych z cukrzycą typu 2 - zwraca uwagę dr Leszek Czupryniak, członek zarządu Europejskiego Towarzystwa Diabetologicznego http://www.easd.org/

\"Dlatego chorzy mają duże trudności z uzyskaniem pomocy w zmniejszeniu masy ciała, gdyż niewielu lekarzy ma w tym zakresie doświadczenie\" - mówi.

Jak podkreśla Czupryniak, nadwaga znacznie utrudnia leczenie cukrzycy. Powoduje, że podawana insulina działa znacznie słabiej i mniej przewidywalnie.

\"Właśnie pokonanie przez nas trudności w leczeniu otyłości u młodych osób chorujących na cukrzyce typu 1 wzbudziło zainteresowanie diabetologów amerykańskich\" - dodaje.

ROK 2000 - PIERWSZA OPERACJA

Pierwszą pacjentkę z cukrzycą typu 1 zoperowano w Łodzi w sierpniu 2000 roku. Miała wówczas 23 lata, 171 cm wzrostu i 113,5 kg wagi. Na cukrzycę typu 1 chorowała od 15 roku życia. Miała lekkie nadciśnienie i podwyższony poziom cholesterolu we krwi. Leczenie cukrzycy polegało u niej na przyjmowaniu regularnych dawek insuliny.

Zaledwie sześć miesięcy po zabiegu wykonanym przez Strzelczyka waga ciała pacjentki spadła ze 113,5 kg do 84,4 kg. Po roku kobieta ważyła już 77,7 kg. Po dwóch latach nastąpił lekki skok wagi w stosunku do poprzedniej - pacjentka osiągnęła wagę 85 kg. Na tym proces się zatrzymał i pacjentka nie przybierała już na wadze.

Jak obliczono, w ciągu dwóch lat chora straciła dzięki zabiegowi bypass 28,5 kg, czyli 25 proc. swojej wyjściowej wagi. Ciśnienie krwi i poziom cholesterolu wróciły do normy.

2002 - OPERACJA NA DRUGIEJ PACJENTCE

Operację na drugiej kobiecie wykonano w listopadzie 2002 roku. Pacjentka miała 28 lat, 165 cm wzrostu i 126 kg wagi. Od piątego roku życia chorowała na cukrzycę typu 1. Od dzieciństwa była otyła, a jej waga systematycznie się zwiększała w trakcie rozwoju choroby w jej organizmie.

Stwierdzono u niej nadciśnienie i nadmiar trójglicerydów (związków tłuszczowych gromadzących się w ścianie tętnic w trakcie rozwoju miażdżycy).

Miesiąc po zabiegu bypass waga kobiety spadła ze 126 kg do 84 kg. Po 18 miesiącach wynosiła ostatecznie 89,5 kg.

Skończyły się kłopoty z nadciśnieniem i gospodarką tłuszczową, a dawki insuliny podawane chorej mogły być znacznie zredukowane.

Oceniając efekty obu operacji, lekarze obliczyli, że obie pacjentki straciły ponad 50 proc. swojej nadwagi. Poprawiło się ich ciśnienie oraz gospodarka tłuszczowa. W obu przypadkach dawki insuliny podawane w leczeniu cukrzycy mogły zostać zmniejszone.

POPRAWA MOŻLIWOŚCI LECZENIA CUKRZYCY 1

Jak podkreśla dr Czupryniak, operacje bypass mają korzystny wpływ na regulację przemiany węglowodanów u osób otyłych chorujących na cukrzycę typu 2.

\"W tej grupie pacjentów po operacji i utracie kilkudziesięciu kilogramów nadwagi - a czasem i ponad 100 kg - cukrzyca +znika+ - zwraca uwagę Czupryniak. - Chory nie wymaga przyjmowania ani insuliny, ani tabletek przeciwcukrzycowych\".

Polscy naukowcy zaznaczają jednak, że cukrzycy typu 1, której istota polega na braku własnego wydzielania insuliny, operacja gastric bypass nie wyleczy.

Poprawi jednak znacznie możliwości jej leczenia i zapobiegnięcia rozwojowi powikłań cukrzycy w późniejszych latach.

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros

22 października 2004