Choć już 200 lat temu Fries Elis Magnus wiedział, że grzyby to odmienna od roślin i zwierząt grupa cudzożywnych organizmów, dopiero 20 lat temu formalnie wydzielono je jako niezależną kategorię systematyczna – królestwo. Mykologia uzyskała status porównywalny z zoologią i botaniką i dopiero teraz zaczyna się intensywnie rozwijać.

Nie istnieje jednak w Polsce ani jeden dydaktyczny ośrodek, który podobnie jak ogrody zoologiczne czy botaniczne mógłby statutowo dążyć do prezentacji i upowszechniania wiedzy o tych organizmach, brakuje również nowoczesnego polskiego podręcznika mykologii. Na uniwersytetach kierunek ten jest słabo reprezentowany i nauczany w ramach botaniki. Tymczasem liczbę gatunków grzybów szacuje się na co najmniej 1 mln, co czterokrotnie przekracza liczbę opisanych gatunków roślin.

Jak mówił prof. Wiesław Mułenko (UMCS Lublin), grzyby to nie tylko obecne w powszechnej świadomości pieczarki, borowiki, pleśnie, drożdże, trujące muchomory sromotnikowe oraz drobnoustroje atakujące zawilgocone domy lub stopy. To właśnie z grzybów izoluje się wiele cennych substancji wykorzystywanych przez człowieka, na przykład antybiotyki czy enzymy, a ich rola ekologiczna jest nie do przecenienia. Jako jedyne organizmy są zdolne do rozkładu ligniny, mają też duże znaczenie przy rozkładzie celulozy - bez nich większość ekosystemów lądowych pokryłaby gruba warstwa nierozłożonych liści czy gałęzi, a zawarte w nich związki nie wróciłyby do ekosystemu, aby stać się ponownie dostępnymi dla rosnących organizmów.

Jak się szacuje, właściwy rozwój około 90 proc. roślin zależy od współpracujących z nimi grzybów mikoryzowych. Bez grzybów nie byłoby wina, piwa ani serów pleśniowych. Wytwarzane przez nie enzymy znajdują zastosowanie w przemyśle paszowym, spożywczym, produkcji bioetanolu, przemyśle tekstylnym i papierniczym.

Są wszechobecne - unoszące się w powietrzu zarodniki grzybów, o których mówiła prof. Małgorzata Jędryczka z Instytutu Genetyki Roślin PAN w Poznaniu to jedna z głównych przyczyn alergii. Grzybica paznokci występuje u co trzeciej dorosłej osoby, a znaczna część chorych na nowotwory umiera z powodu uogólnionych zakażeń grzybami. Grzyby powodują wielkie straty w rolnictwie, jednak z drugiej strony potrafią pasożytować na innych grzybach i atakować je, dlatego można wykorzystać niektóre z nich jako naturalne środki ochrony roślin. Ponadto same mogą być hodowane i zbierane, przynosząc zarówno dochód, jak i korzyści zdrowotne.

PAP - Nauka w Polsce

pmw/ ula/