Wędrowne ptaki, roznosząc nasiona na duże odległości i nowe tereny, teoretycznie mogą pomóc roślinom w radzeniu sobie z globalnym ociepleniem. Zjawisku temu przyjrzało się 18 badaczy z 13 instytucji europejskich.

"W wyniku globalnego ocieplenia optymalne dla wielu gatunków warunki klimatyczne przesuwają się na chłodniejsze tereny, wymuszając tym samym redystrybucję życia na Ziemi" - zaznacza jeden z autorów publikacji, dr Przemysław Kurek z Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. - "Mobilność pozwala wielu zwierzętom dotrzeć do obszarów o nowym, odpowiednim klimacie. Jednak rośliny nie mogą się poruszać, więc rozsiewanie ich nasion na duże odległości jest dla nich kluczem do zmiany rozmieszczenia i przystosowania się do zmian klimatycznych".

"Współczesne zmiany klimatyczne są tak szybkie, że wiele roślin wymaga znacznie większych odległości rozproszenia, niż te lokalne. Ptaki wędrowne mogą tu odegrać znaczącą rolę, ponieważ potrafią przenieść nasiona na dziesiątki kilometrów" - dodaje kierownik projektu, dr Juan Pedro González-Varo z Uniwersytetu w Kadyksie (Hiszpania).

Aby ocenić szanse roślin na "ucieczkę" przed ociepleniem - właśnie dzięki migrującym zwierzętom, naukowcy zbadali zespoły ptaków, które jedzą owoce, a następnie rozsiewają ich nasiona. Do badanych sieci interakcji włączone zostały informacje o okresie owocowania roślin i wzorcach migracji ptaków, aby scharakteryzować potencjał rozprzestrzeniania się nasion na duże odległości w kierunkach chłodniejszych lub cieplejszych. Badania przeprowadzono w 13 zbiorowiskach leśnych w całej Europie, a łącznie przebadano 949 interakcji między 46 gatunkami ptaków i 81 gatunkami roślin.

Autorzy badania odkryli, że tylko około jedna trzecia (35 proc.) roślin z badanych miejsc jest roznoszona przez ptaki migrujące wiosną na północ. Zdecydowana większość (86 proc.) roślin jest rozprzestrzeniana przez ptaki migrujące jesienią do cieplejszych obszarów. Badanie pokazuje także, że gatunki roślin o największym potencjale rozprzestrzeniania się w kierunku chłodniejszym należą do gatunków, które owocują, gdy ptaki migrują wiosną na północ.

Chociaż wszystkie ptaki wędrowne w Europie migrują w tym samym kierunku (z południa na północ wiosną - i z północy na południe jesienią), to badania wykazały, że ptaki o największym potencjale rozprzestrzeniania roślin europejskich na chłodniejsze szerokości geograficzne to gatunki zimujące w środkowej i południowej Europie lub w Afryce Północnej (na północ od Sahary). Są to: rudziki, kapturki, kosy i inne gatunki drozdów, które na kontynencie europejskim są na ogół bardzo pospolite i liczne. Niektóre z nich padają ofiarą intensywnych, zarówno legalnych jak i nielegalnych polowań w basenie Morza Śródziemnego. - Wierzymy, że nasze badania stanowią dla tych gatunków wartość dodaną, ponieważ ptaki te mogłyby pomóc europejskim roślinom w radzeniu sobie ze zmianami klimatu – dodaje dr González-Varo.

"Ten ograniczony potencjał rozprzestrzeniania się na nowe obszary będzie miał konsekwencje dla składu przyszłych obszarów leśnych, ponieważ większość gatunków może sobie nie radzić z szybko rosnącymi temperaturami. Dlatego nasze badania mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia zmniejszania się bioróżnorodności z powodu zmian klimatu" – podsumowuje dr Kurek.

Szczegóły nt. badań - na stronie publikacji źródłowej i w filmie. 

Nauka w Polsce - PAP

zan/