Podczas konferencji dla dziennikarzy „Neurologia 2022” zorganizowanej przez Fundację im. Dr Macieja Hilgiera specjalista wyjaśniał, czym jest tzw. nagły stan neurologiczny, wymagający zwykle udzielenia natychmiastowej pomocy. Od naszej reakcji może zależeć zdrowie lub życie chorego. Tłumaczył zatem, jakich objawów nie można przeoczyć, by skutecznie pomóc pacjentowi.

Najmniej wątpliwości budzi utrata przytomności, zwykle natychmiast wzywana jest pomoc. Trzeba jednak pamiętać, że niepojące są także inne objawy zaburzenia świadomości, takie jak splątanie (dezorientacja i utrudniony kontakt), drgawki, niedowład i porażenie kończyn, a także zaburzenia mowy i widzenia, bóle i zawroty głowy oraz zaburzenia równowagi.

„Choroby te mogą narastać niezauważalnie. Drży nam noga, podwójnie widzimy, nie ruszamy palcem – to wszystko jest zewnętrznym objawem tego co się dzieje w mózgu” – wyjaśniał prof. Adam Kobayashi z Oddziału Neurologicznego z Pododdziałem Udarowym Collegium Medicum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Przyczyną splątania może być niewydolność krążenia, infekcja, zatrucie, ale też zaburzenia metaboliczne związane z cukrzycą, uszkodzeniem wątroby lub chorobą nerek. Najmniej wątpliwości budzi utrata przytomności. „Chory nieprzytomny jest zawsze pacjentem neurologicznym” – zaznacza specjalista.

Najczęstszą przyczyną utraty przytomności są urazy głowy, udar mózgu, padaczka, zaburzenia metaboliczne, zatrucie (najczęściej alkoholem), a także zaburzenia oddechowe i układu krążenia oraz infekcje, które mogą dotyczyć też ośrodkowego układu nerwowego.

Jak jednak stwierdzić, co jest przyczyną utraty przytomności? Jeśli doszło do urazu głowy, to trzeba stwierdzić, jakiego jest rodzaju i jak bardzo rozległy, jakie mogły powstać uszkodzenia. Początkowo badany jest zapach z ust, tor oddechowy i częstość oddechu, a także temperatura ciała, tętno i ciśnienie krwi oraz ciśnienie wewnątrzczaszkowe. W następnej kolejności wykonywane są badania specjalistyczne.

Częstym powodem utraty przytomności jest ostry zawał serca i udar mózgu. „W przypadku udaru mózgu objawem są zaburzenia mowy, opadnięcie kącika ust, niedowład połowiczny, niedoczulica połowiczna, a także zbaczanie gałek ocznych, niedowidzenie połowiczne oraz tzw. objaw Babińskiego” – tłumaczył prof. Adam Kobayashi. Objaw Babińskiego, nazywany też odruchem Babińskiego, to odruch skórny polegający na zgięciu grzbietowym palucha lub na odwiedzeniu innych palców przy drażnieniu zewnętrznej krawędzi podeszwy stopy. Osoba dorosła podkula palce, z kolei noworodek odwrotnie – napręża i je prostuje.

Udar mózgu w 80 proc. przypadków powodowany jest udarem niedokrwiennym, gdy na skutek niedrożności naczyń krew przestaje dopływać do niektórych fragmentów mózgu. W pozostałych przypadkach dochodzi do krwotoku śródmózgowego lub krwotoku podpajęczynówkowego.

W przypadku krwotoku podpajęczynówkowego objawem są bardzo silne bóle głowy, nudności i wymioty oraz zaburzenia świadomości. W takim przypadku bardzo ważne jest szybkie wezwanie pomocy, decydujące o rokowaniach chorego. Z danych przedstawionych przez specjalistę wynika, że gdy krwotok podpajęczynówkowy nie jest leczony lub jest leczony zbyt późno, śmiertelność sięga 50 proc. Podjęcie w porę odpowiedniej terapii redukuje ryzyko zgonu do 20 proc.

„O tzw. stanie padaczkowym świadczy napad padaczkowy trwający dłużej niż 30 minut lub kilka następujących po sobie napadów bez odzyskiwania między nimi świadomości. Trzeba jednak pamiętać, że może być też stan padaczkowy niedrgawkowy” – zwracał uwagę prof. Adam Kobayashi.

Dodał, że przyczyną tego może być źle leczona padaczka, ale także choroba naczyniowa mózgu, hipoksja (niedotlenienie), ostre zaburzenia metaboliczne, zatrucie lub infekcje. Objawy padaczkowe może też wywoływać odstawienie alkoholu lub leków. 

PAP - Nauka w Polsce, Zbigniew Wojtasiński

zbw/ ekr/