Wpływ zanieczyszczenia sztucznym światłem na zachowanie i fizjologię ptaków jest dość dobrze poznany. Jednak badania prowadzone do tej pory skupiały się głównie na źródłach światła pochodzącego z lamp ulicznych. Szklarnie do uprawy roślin potrzebują od jesieni do wczesnej wiosny ogromnych ilości światła. W związku z tym mogą wpływać na funkcjonowanie zwierząt i ludzi żyjących w okolicy - zauważają w informacji prasowej przesłanej serwisowi Nauka w Polsce naukowcy związani z Instytutem Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie, Uniwersytetem Szczecińskim i Uniwersytetem w Białymstoku.

Badacze ci wykazali, że światło z przemysłowych szklarni wpływa w istotny sposób na zmienię terminów odzywania się i śpiewu ptaków leśnych, gniazdujących w pobliżu tego typu obiektów. Swoje wyniki opublikowali w czasopiśmie "Journal of Ornithology".

Badanie przeprowadzili w pobliżu jednego z największych tego typu obiektów w Polsce w Siechnicach. Świtało emitowane przez tamtejsze szklarnie jest doskonale widoczne z odległego o 16 km centrum Wrocławia. Karolina Skorb, pierwsza autorka artykułu, na pomysł badań wpadła w trakcie studiów w tym mieście, gdy w okresie jesienno-zimowym często obserwowała ogromną łunę światła pochodzącą ze szklarni.

"W trakcie badań wykorzystaliśmy automatyczne rejestratory dźwięku, co pozwoliło w sposób pasywny rejestrować czas odzywania się poszczególnych gatunków ptaków" - opowiada Skorb.

Wyniki badań wykazały, że w okresie lęgowym ptaki gniazdujące w lesie w pobliżu emitujących światło szklarni odzywały się w porach innych, niż ptaki w lesie, gdzie światło szklarni nie było obecne. Ptaki z okolic szklarni zaczynały się odzywać wcześniej o świcie i przestawały później o zmierzchu. Zachowanie to było szczególnie wyraźne zwłaszcza przed sezonem lęgowym, tj. w drugiej połowie lutego - podsumowali naukowcy.

"Gatunkiem najbardziej wrażliwym na światło pochodzące ze szklarni był rudzik, który reagował szybszą o świcie aktywnością głosową przez cały okres badań" – opowiada Łukasz Jankowiak, odpowiedzialny za analizy statystyczne. - "Tylko trochę mniej wrażliwy okazał się kos, na którego światło oddziaływało tylko we wczesnym okresie badań. Inne gatunki ptaków leśnych, jak modraszki czy bogatki, również silnie reagowały na sztuczne światło, ale tylko na ich głosy kontaktowe, na śpiew już nie".

"Rudziki i kosy należą do jednych z najwcześniej odzywających się o świcie ptaków" – uzupełnia Adam Zbyryt, współautor artykułu. - "Świadczą o tym ich duże, wypukłe, czarne, paciorkowate oczy, zdolne do wychwytywania najmniejszych nawet ilości światła. Taka wczesna aktywność o poranku i wydłużony czas aktywności o zmierzchu wcale nie wpływa dobrze na ptaki. Może to prowadzić do zaburzeń snu, zmęczenia, stresu, a w konsekwencji do spadku kondycji i osłabienia układu odpornościowego. W końcu wszystko ma swoje konsekwencje, a zwłaszcza niewyspanie".

"Przeprowadzone badanie pokazało, że nawet krótkotrwałe zanieczyszczenie światłem ze szklarni na obszarach pozamiejskich w sezonie lęgowym może wpływać na czas wokalizacji ptaków" – podsumowuje Skorb. - "Aktualnie zakończyłam badania na temat jak szklarnie oddziałują na ptaki także w czasie jesiennej migracji, aby poznać pełne spektrum wpływu tego typu obiektów na tę grupę zwierząt. Wstępnie mogę powiedzieć, że tutaj również można dostrzec znaczący wpływ zanieczyszczenia światłem pochodzącym ze szklarni. Mam nadzieję, że wkrótce uda powiedzieć się coś więcej na ten temat".

Nauka w Polsce

zan/