Dwa nowe gatunki niesporczaków - bardzo małych i wytrzymałych organizmów - opisuje na łamach "Zoological Studies" (doi:10.6620/ZS.2022.61-85) dr Daniel Stec z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie. Nowa publikacja ukazała się w połowie grudnia.

Jeden z nowo odkrytych gatunków swoją nazwę, Mesobiotus maklowiczi, dostał na cześć Roberta Makłowicza - historyka, dziennikarza, pisarza, podróżnika i krytyka kulinarnego, "który mieszka w Krakowie i czasami robi zakupy na pobliskim targu niedaleko instytutu" - czytamy w informacji prasowej związanej z publikacją.

Nazwa drugiego - Mesobiotus diegoi - wywodzi się od imienia Diego Fontaneto, naukowca pracującego we włoskim instytucie badań wody (Istituto di Ricerca sule Acque) w Verbanii. Dr Fontaneto jest specjalistą z zakresu ekologii i biogeografii meiofauny - bardzo małych zwierząt związanych ze środowiskami wodnymi (długość ciała mniejsza niż 1 mm; grupa ta obejmuje m.in. nicienie, niesporczaki, wirki, wrotki, brzuchorzęski, małżoraczki, niektóre skorupiaki itp.) i współpracuje z dr. Stecem.

Dwa nowe gatunki - bohaterowie publikacji w "Zoological Studies" - pochodzą z Republiki Południowej Afryki i reprezentują drobne bezkręgowce należące do typu Tardigrada, potocznie zwane niesporczakami. Ze względu na intrygujący wygląd (przypominają małe niedźwiadki, stąd też ich angielska nazwa water bears) i niesamowitą odporność na warunki, niesporczaki mają już stałe miejsce w popkulturze. Dzięki zdolności do przejścia w stan życia utajonego (zwany w ich przypadku kryptobiozą), są to jedne z najbardziej wytrzymałych zwierząt, jakie znamy. Mogą przetrwać w próżni, w temperaturze bliskiej zera absolutnego, w warunkach wysokiego promieniowania jonizującego, a nawet całe dekady bez wody (więcej o tych zwierzętach- TU, TU i TU). Wysłano już je kiedyś na Księżyc; sprawdzano nawet, czy przetrwają splątanie kwantowe.

Niesporczaki są rozdzielnopłciowe, hermafrodytyczne lub partenogenetyczne i obecnie znanych jest około 1300 gatunków; rozmnażają się, składając jaja, których powierzchnię pokrywają często wyrostki różnego kształtu. Charakterystyczną cechą obu nowo poznanych gatunków są jaja "intrygująco ornamentowane" - u jednego powierzchnia jest pokryta stożkami, przypominając papierową ozdobę na choinkę zwaną "jeżem", z kolei u drugiego wyrostki przypominają śmieszne kapelusiki.

Gatunki Daniel Stec opisał w myśl rozumienia taksonomii integratywnej, w ramach której łączy się różne metody analiz, np. badania genetyczne i morfologiczne, a także dane morfometryczne, zebrane z wykorzystaniem szeregu metod mikroskopowych i laboratoryjnych.

W ramach swoich badań dr Stec wykonał też analizę pokrewieństw między gatunkami niesporczaków z rodzaju Mesobiotus, pokazując pozycję nowo odkrytych niesporczaków na ich drzewie rodowym. To właśnie szczegółowe badania taksonomiczne i systematyczne stanowią pierwszy krok do lepszego poznania tej może niezbyt licznej, ale na pewno bardzo zróżnicowanej grupy organizmów - podkreśla naukowiec.

Nauka w Polsce, Anna Ślązak

zan/ ekr/