Naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu (Wielka Brytania) odkryli fosylia nowej grupy drapieżników. Te bezkręgowce, które 518 mln lat temu były prawdopodobnie jednymi z najgroźniejszych morskich mięsożerców, znaleziono w Sirius Passet na północy Grenlandii. Stanowisko to paleontolodzy badają od 1984 r. i wydobyli z niego ponad 10 tys. skamieniałych okazów różnych dolnokambryjskich zwierząt, w tym wiele gatunków gąbek, robaków i stawonogów.

Po 40 latach prac w Sirius Passet naukowcy wciąż odkrywają tam nowe gatunki - takie jak stworzenia opisane po raz pierwszy w magazynie „Science Advances” (https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adi6678). Nazwano je Timorebestia (z łac. bestia wywołująca przerażenie). Badacze uważają, że te bezkręgowce, które pojawiły się 518 milionów lat temu, mogą być jednymi z najwcześniejszych morskich zwierząt mięsożernych. A z pewnością jednymi z największych wśród ówczesnych istot wodnych, chociaż dorastały zaledwie do ok. 30 cm.

Należące do typu szczecioszczękich zwierzęta miały wyraźnie wyodrębnioną głowę z długimi czułkami, otwór gębowy z kolczastymi szczękami, płetwy po bokach ciała i zaokrągloną płetwę ogonową. Paleontolodzy znaleźli w Sirius Passet 13 osobników tego gatunku.

„Wcześniej wiedzieliśmy, że prymitywne bezkręgowce, jak te z rodzaju Anomalocaris, były dominującymi drapieżnikami w kambrze. Timorebestia jest dalekim krewnym żyjących dziś szczecioszczękich. Obecnie do tego typu, zwanego też strzałkami morskimi, należą znacznie mniejsze drapieżniki, rzadko dorastające do 10 cm i żywiące się zooplanktonem" – powiedział dr Jakob Vinther, paleontolog ze Szkoły Nauk o Ziemi i Nauk Biologicznych Uniwersytetu w Bristolu, główny autor pracy.

„Nasze badania pokazują, że w dolnokambryjskich ekosystemach oceanicznych istniał dość skomplikowany łańcuch pokarmowy, złożony z kilu poziomów drapieżników. Zwierzęta z gatunku Timorebestia były gigantami swoich czasów i znajdowały się blisko szczytu łańcucha pokarmowego. To znaczy, że miały podobne znaczenie dla kambryjskiego ekosystemu, jak niektóre drapieżniki we współczesnych morzach i oceanach, takie jak rekiny i foki" – dodał dr Vinther.

Wewnątrz skamieniałego układu pokarmowego nowo odkrytego zwierzęcia naukowcy znaleźli szczątki Isoxys volucris – niewielkiego, głębokomorskiego drapieżnika.

„Te stawonogi, bardzo powszechne na stanowisku Sirius Passet, były głównym źródłem pożywienia dla wielu innych zwierząt. Timorebestia pochłaniały je w ogromnych ilościach" – wyjaśniał dr Morten Lunde Nielsen ze Szkoły Nauk o Ziemi Uniwersytetu w Bristolu, współautor badania.

Szczecioszczękie są jednymi z najstarszych zwierząt kambryjskich odkrywanych przez paleontologów – pojawiają się w osadach kambryjskich liczących 538 mln lat i starszych. Kopalne stawonogi występują w skamielinach datowanych na ok. 521-529 mln lat.

„Zarówno współczesne strzałki morskie, jak i bardziej prymitywne Timorebestia to pływające drapieżniki. Można więc przypuszczać, że szczecioszczękie zdominowały oceany, zanim pojawiły się stawonogi. Być może ich ‘panowanie’ trwało 10-15 milionów lat, zanim zostały wyparte przez inne, bardziej skuteczne drapieżniki" – tłumaczył dr Vinther.

„Jesteśmy bardzo podekscytowani odkryciem. Podczas serii wypraw do Sirius Passet na dalekiej północy Grenlandii znaleźliśmy wiele nowych, ekscytujących organizmów. Dzięki świetnie zachowanym szczątkom możemy również poznać ich szczegóły anatomiczne, w tym budowę mięśni, układu trawiennego i nerwowego" – dodał współautor badania i kierownik ekspedycji do Sirius Passet, dr Tae Yoon Park z Koreańskiego Instytutu Badań Polarnych.

Dr Park powiedział też, że jego zespół spodziewa się kolejnych odkryć, które ujawnią, jak wyglądały i ewoluowały najwcześniejsze ekosystemy zwierzęce.(PAP)

Anna Bugajska

abu/ bar/