W poniedziałek Kuria Diecezjalna Płocka przekazała w komunikacie, że po publikacji informacji o tym, że ojciec tegorocznego noblisty z fizyki Johna Josepha Hopfielda urodził się w 1891 r. w Płocku, do redakcji strony internetowej diecezji płockiej dotarły sygnały, że nie jest to prawdą.

„W rzeczywistości ojciec zdobywcy Nagrody Nobla pochodzi z Kuczborka, znajdującego się na terenie diecezji płockiej. Za błąd przepraszamy. W przyszłości postaramy się dokładnie weryfikować fakty. Jednocześnie cieszymy się, że rodzina noblisty ma korzenie w diecezji płockiej” - podkreślono w komunikacie.

W ubiegłym tygodniu Kuria Diecezjalna Płocka podała, że tegoroczny zdobywca Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki John Joseph Hopfield „ma polskie korzenie”. „Jego rodzice byli fizykami. Ojciec John Joseph Hopfield urodził się 17 marca 1891 r. w Płocku - było to wówczas Królestwo Kongresowe, przy ul. Synagogalnej 4. Jego matka miała na imię Konstancja” - informowano wtedy, podając jednocześnie, że w płockim Archiwum Diecezjalnym znaleziono metrykę chrztu ojca noblisty.

Jak wyjaśniano, wymieniony w tym dokumencie Józef Chmielewski, który ostatecznie wyemigrował do USA, to John Joseph Hopfield senior. Zwrócono przy tym uwagę, że „hop field” jest angielskim „luźnym odpowiednikiem” właśnie nazwiska Chmielewski. Na internetowej stronie diecezji płockiej opublikowano fotografię przedstawiającą spisaną odręcznie w języku rosyjskim metrykę chrztu z marca 1891 r.

Na błąd w ustaleniach i przypisanym dokumencie zwrócił uwagę Janusz Witczak z Ciechanowa, z zamiłowania historyk, regionalista. W przesłanej PAP informacji podkreślił, że Kuria Diecezjalna Płocka zaprezentowała metrykę chrztu, w której zgodne są jedynie nazwisko i rok urodzenia. „Ojciec noblisty, Jan Chmielewski, urodził się w 1891 r. w Kuczborku, powiat żuromiński” - zaznaczył.

Odnosząc się do szczegółów związanych z miejscem urodzenia ojca tegorocznego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, Witczak wyjaśnił, że „przewijająca się w szeregu publikacji nazwa Płock odczytywana jest błędnie", jako konkretna miejscowość, a jest to jedynie wskazanie ówczesnej guberni płockiej.

Wspomniał również, że Jan Chmielewski po emigracji do USA, oficjalnie od 1925 r. używał nazwiska Hopfield, a zmarł w 1953 r. - w jednej z waszyngtońskich gazet ukazał się wtedy nekrolog informujący o śmierci Johna Josepha Hopfielda seniora. Jego żoną - jak wynika z nekrologu - była Helen Staff Hopfield, a jednym z sześciorga dzieci John Joseph Hopfield junior.

„Nie ma najmniejszych wątpliwości, że rodzina noblisty wywodzi się z Kuczborka, małej wsi na północnym Mazowszu, z biednej rodziny, która osiągnęła niewyobrażalny sukces” - oświadczył Witczak. Według niego, informacje o pochodzeniu z Kuczborka potwierdzają również bliscy noblisty.

John Joseph Hopfield junior, jeden z dwóch tegorocznych noblistów w dziedzinie fizyki, urodził się 15 lipca 1933 r. w Chicago. W 1954 r. uzyskał licencjat z fizyki na Swarthmore College w Pensylwanii, a w 1958 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Cornella w Ithace. W tym samym roku rozpoczął pracę w Laboratoriach Bella w Murray Hill. Związany następnie z różnymi uczelniami w USA, w 1997 r. został profesorem Princeton University.

Komitet Noblowski w Sztokholmie ogłosił 8 października, że Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2024 otrzymali wspólnie Amerykanin John Joseph Hopfield z Princeton University oraz brytyjsko-kanadyjski naukowiec Geoffrey Everest Hinton z University of Toronto za „fundamentalne odkrycia i wynalazki, które umożliwiają uczenie maszynowe za pomocą sztucznych sieci neuronowych”.

„Praca laureatów przyniosła już wielkie korzyści. W fizyce wykorzystujemy sztuczne sieci neuronowe w szerokim zakresie obszarów, takich jak opracowywanie nowych materiałów o określonych właściwościach” - powiedziała przewodnicząca Komitetu Noblowskiego w dziedzinie fizyki Ellen Moons.

John Joseph Hopfield skonstruował pamięć skojarzeniową - asocjacyjną, będącą w stanie przechowywać i rekonstruować obrazy oraz inne rodzaje wzorców. Z kolei Geoffrey Everest Hinton wynalazł metodę, która może samodzielnie znajdować pewne właściwości w danych i dzięki temu wykonywać zadania, takie jak identyfikowanie konkretnych elementów na obrazach. Dzięki pracy obu naukowców od lat 80. XX wieku powstawały podwaliny pod rewolucję uczenia maszynowego, która rozpoczęła się około 2010 r. (PAP)

mb/ dki/