Naukowcy z University of Reading (Wielka Brytania) i Duńskiego Uniwersytetu Technicznego (Dania) sprawdzili, czy technologia mRNA może być wykorzystana do ochrony przed uszkodzeniami wyrządzanymi przez jad węża z gatunku Bothrops asper, występującego w Ameryce Środkowej i Południowej. Jad tego węża niszczy tkankę mięśniową, często powodując trwałe kalectwo nawet po standardowym leczeniu.

Autorzy badań opakowali specyficzne cząsteczki mRNA w maleńkie cząsteczki tłuszczu, które po wstrzyknięciu do mięśnia uczą komórki wytwarzania ochronnych przeciwciał, zapobiegając uszkodzeniom wyrządzonym przez jad.

Taka metoda leczenia może znacząco ograniczyć obrażenia i skutki ukąszeń węży, które zabijają około 140 tys. osób na całym świecie i powodują 400 tys. trwałych kalectw rocznie.

„Po raz pierwszy wykazaliśmy, że technologia mRNA może chronić tkankę mięśniową przed uszkodzeniami wywołanymi jadem węża. Otwiera to zupełnie nowe możliwości leczenia ukąszeń węży, zwłaszcza miejscowych urazów, z zapobieganiem którym obecne surowice mają trudności” – powiedziała profesor Sakthi Vaiyapuri z University of Reading, główna autorka badania, cytowana w materiałach prasowych.

Współkierujący badaniem prof. Andreas Laustsen z Duńskiego Uniwersytetu Technicznego powiedział: „Przetestowaliśmy tę metodę leczenia w przypadku jadu węża, ale ta technologia może być jeszcze bardziej przydatna w innych schorzeniach, w których toksyny stopniowo powodują szkody. Na przykład może pomóc zablokować szkodliwe toksyny wytwarzane przez bakterie podczas infekcji”.

Obecnie stosowane surowice skutecznie zwalczają toksyny we krwi, ale mają trudności z dotarciem do uszkodzonej tkanki mięśniowej wokół miejsca ukąszenia. W testach laboratoryjnych z wykorzystaniem ludzkich komórek mięśniowych nowa terapia zmniejszyła uszkodzenia spowodowane zarówno pojedynczą toksyną, jak i pełnym jadem. Przeciwciała ochronne pojawiły się w ciągu 12–24 godzin od wstrzyknięcia mRNA. U myszy pojedyncze wstrzyknięcie mRNA chroniło tkankę mięśniową przed uszkodzeniem wywołanym toksyną, gdy zostało podane 48 godzin przed ekspozycją na jad.

Leczenie zmniejszyło kluczowe objawy uszkodzenia mięśni. Myszy, którym podano mRNA przed ekspozycją na toksynę, wykazywały niższy poziom enzymów, takich jak kinaza kreatynowa i dehydrogenaza mleczanowa, które są uwalniane w przypadku uszkodzenia mięśni. Leczenie zachowało również zdrową strukturę mięśni. Autorzy badania twierdzą, że ich podejście może działać równolegle z tradycyjnymi surowicami.

Na razie daleko jeszcze do praktycznego zastosowania metody. Wytworzenie przeciwciał zajmuje wiele godzin, a obecnie leczenie jest ukierunkowane tylko na jedną toksynę. Przyszłe wersje musiałyby chronić przed wieloma składnikami jadu. Również przechowywanie przeciwciał na zamieszkałych przez węże obszarach, gdzie trudno o chłodziarkę, stwarza trudności.

„Teraz musimy rozszerzyć to podejście, aby zwalczać wiele toksyn jadu i rozwiązać problemy z przechowywaniem na obszarach wiejskich, a także zapewnić szybszą produkcję przeciwciał w tkankach. Potencjał zmniejszenia niepełnosprawności wśród ofiar ukąszeń węży jest znaczący” – wskazał profesor Vaiyapuri.

Zespół planuje opracować metody leczenia ukierunkowane na inne toksyny i sprawdzić, czy podejście to działa, gdy zostanie zastosowane po ukąszeniu.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/