W roku 2024 Jay Falk i Scott Taylor z University of Colorado w Boulder (USA) prowadzili badania na terenie Parku Narodowego Soberanía w Panamie. W gęstym lesie deszczowym obserwowali jednodniowe pisklę pospolitego w Ameryce Środkowej i Południowej nektareczka błękitnego. Było mniejsze od małego palca i całe pokryte brązowym meszkiem. Kiedy badacze zbliżyli się do gniazda, pisklę zaczęło drgać i potrząsać głową. Nigdy wcześniej nie widzieli u ptaków takiego zachowania.

Naukowcy wysłali SMS-y z nagraniem zachowania pisklęcia do wielu osób zajmujących się badaniem zachowania zwierząt. W ich opinii dziwnie poruszające się pisklę wyglądało jak gąsienica.

Okazało się, że to mimikra - pisklę może odstraszać drapieżniki, naśladując jadowitą gąsienicę, która żyje w tym samym regionie. Gniazdo, mniejsze od dłoni, zostało wykonane z części roślin, aby idealnie wpasować się w otaczające środowisko. W przeciwieństwie do większości kolibrów, które wykluwają się nagie, pisklę Florisuga mellivor było pokryte długimi brązowymi piórami, wyglądającymi niemal identycznie jak materiał gniazda.

Drugiego dnia po wykluciu się pisklęcia badacze zaobserwowali drapieżną osę zbliżającą się do niego, gdy matki nie było w pobliżu. Kiedy osa zawisła nad gniazdem, pisklę znów zaczęło energicznie drgać ciałem, machając głową z boku na bok. Kilka sekund później osa odleciała.

Falk i Taylor natrafili na wcześniejszy artykuł innego zespołu badaczy ptaków opisujący zachowanie żyjącego w Amazonii młodego pokutnika perlistego (Laniocera hypopyrra), który może przypominać spotykane w tym rejonie trujące pomarańczowe gąsienice - ma jaskrawo pomarańczowe upierzenie i macha głową z boku na bok, gdy jest niepokojony.

„Wiemy tak niewiele o tym, co robią ptaki gniazdujące w tropikach — powiedział Falk, pierwszy autor artykułu i adiunkt w laboratorium Taylora. - Ale moglibyśmy wiedzieć dużo więcej, gdybyśmy poświęcili więcej wysiłku na obserwację i odkrywanie nowych rzeczy w świecie przyrody”.

Falk i jego współpracownicy przyjrzeli się gąsienicom w tym regionie Panamy i odkryli, że wiele z nich ma podobnie wyglądające brązowe włoski, które mogą boleśnie ukłuć drapieżniki, a nawet je zabić. Niektóre z tych gąsienic potrząsają także głową, gdy czują się zagrożone, podobnie jak pisklę.

Jak podkreślił Falk (który jest również badaczem w Smithsonian Tropical Research Institute), tropikalny las deszczowy jest niebezpiecznym miejscem dla małych ptaków. Polują na nie węże, małpy, ptaki, a nawet owady. Wcześniejsze badania sugerowały, że pisklęta ptaków w tropikach są bardziej narażone na zjedzenie przez drapieżniki niż te w lasach strefy umiarkowanej.

Strategia przetrwania polegającą na naśladowaniu sygnałów obronnych szkodliwych gatunków nazywana jest mimetyzmem batesowskim. Na przykład niektóre niejadowite węże mleczne wykształciły wzór czerwonego, żółtego i czarnego ubarwienia podobny do jadowitych węży koralowych, aby odstraszyć drapieżniki. „Wiele z tych naprawdę klasycznych przykładów mimetyzmu batesowskiego obejmuje motyle naśladujące inne motyle lub węże naśladujące inne węże. Ale tutaj mamy ptaka potencjalnie naśladującego owada, kręgowca naśladującego bezkręgowca” - wskazał Taylor.

Chociaż badanie opisało pojedynczą obserwację, naukowcy mają nadzieję przetestować swoją teorię w przyszłości poprzez eksperymenty, takie jak umieszczanie sztucznych piskląt o różnym wyglądzie i zachowaniu w gniazdach, aby zobaczyć, które z nich są bardziej narażone na ataki drapieżników. Mają również nadzieję zachęcić obserwatorów ptaków i naukowców-obywateli do dokumentowania większej liczby gniazd kolibrów.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ agt/