Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) to jedno z najbardziej zaawansowanych osiągnięć współczesnej technologii i symbol współpracy międzynarodowej na rzecz badań kosmicznych. Choć jej dni są policzone, dziedzictwo ISS będzie fundamentem dla nowych inicjatyw wokół eksploracji kosmosu.
Na 8 czerwca zaplanowano start misji kosmicznej Ax-4 z polskim astronautą Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim. Na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej załoga spędzi dwa tygodnie, wykonując tam m.in. eksperymenty przygotowane przez polskich naukowców.
Przy projekcie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ang. International Space Station – ISS) współpracuje pięć agencji kosmicznych: NASA (USA), Roskosmos (Rosja), ESA (Europa), JAXA (Japonia) i CSA (Kanada).
Historia ISS sięga 1984 roku, kiedy NASA (amerykańska agencja kosmiczna) ogłosiła projekt budowy stacji orbitalnej Space Station Freedom – za oficjalną aprobatą prezydenta Ronalda Reagana oraz po zatwierdzeniu budżetu przez Kongres Stanów Zjednoczonych.
Wkrótce do projektu dołączyli Kanadyjczycy, Japończycy oraz państwa należące do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Projektowanie stacji trwało od 1984 do 1993 roku.
Równolegle ZSRR przygotowywał się do budowy swojej stacji Mir-2. Po zakończeniu zimnej wojny obie strony postanowiły połączyć wysiłki, tworząc wspólny projekt ISS.
Stacja ISS została umieszczona w kosmosie w 1998 roku (pierwszym modułem była rosyjska konstrukcja) i później była sukcesywnie rozbudowywana o kolejne moduły.
Od 2000 roku ISS jest nieprzerwanie zamieszkana przez załogi z różnych krajów. Jak podaje NASA, do tej pory na stacji przybywało ponad 270 astronautów.
Stacja składa się z dwóch głównych segmentów: rosyjskiego (ROS) i amerykańskiego (USOS), a także z licznych modułów naukowych, logistycznych i mieszkalnych. Na pokładzie prowadzone są różne eksperymenty naukowe i testy technologiczne, nierzadko o przełomowym znaczeniu, z uwagi na panujące tam warunki mikrograwitacji.
Obecnie ISS zbliża się do końca swojej żywotności. 31 grudnia 2021 r. agencja NASA poinformowała bowiem, że od amerykańskiej administracji prezydenckiej otrzymała deklarację przedłużenia okresu działania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej do 2030 roku.
W styczniu 2031 roku stacja kosmiczna ma zostać zdeorbitowana. Jej orbita będzie stopniowo obniżana z wysokości około 400 km i ostatecznie stacja spadnie do Oceanu Spokojnego.
W związku z tym NASA zaktualizowała plany dotyczące stacji, zakładając, że do 2030 roku uda się na tyle rozwinąć amerykańskie prywatne firmy kosmiczne, że będą w stanie realizować na niskiej orbicie okołoziemskiej zadania, które wykonywano do tej pory na stacji ISS. Przykładowo firmy takie, jak Blue Origin, Nanoracks i Northrop Grumman, otrzymały wsparcie finansowe na opracowanie nowych platform orbitalnych, które mogą przejąć rolę ISS w zakresie badań naukowych, produkcji przemysłowej czy turystyki kosmicznej.
Dodatkowo niektóre kraje planują budowę własnych stacji kosmicznych, np. Chiny już zbudowały stację Tiangong, która działa niezależnie od ISS.
ISS orbituje wokół Ziemi na wysokości około 400 km, wykonując pełny obrót co około 90 minut. Co jakiś czas jej orbita układa się w taki sposób, że wieczorami lub rano widać stację jako bardzo jasny punkt, przemieszczający się na nocnym niebie.
Przeloty stacji ISS można sprawdzać poprzez aplikacje do śledzenia stacji orbitalnej i innych satelitów. W niektórych z nich można nawet ustawiać alerty przypominające o przelocie. Co ciekawe, NASA pokazuje też widok Ziemi z kamery umieszczonej na stacji ISS i często jest to transmisja na żywo.
Obecnie na pokładzie stacji ISS przebywają astronauci z ekspedycji 73, która rozpoczęła się 19 kwietnia br. i zakończy się w listopadzie. Są to: Anne McClain (USA), Nichole Ayers (USA), Kirill Peskov (Rosja), Jonny Kim (USA), Sergey Ryzhikov (Rosja), Alexey Zubritsky (Rosja), Takuya Onishi (Japonia).
Niebawem astronauci powitają załogę Axiom Mission-4 (w tym Polaka – Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego) i misję SpaceX Crew-11.
Misja Ax-4 będzie kolejną komercyjną załogową wyprawą realizowaną przez Axiom Space. Udział w niej Polaka to rezultat umowy podpisanej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a ESA na przygotowanie i przeprowadzenie polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS na ISS. W przygotowaniach bierze udział także Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jako agencja wykonawcza MRiT.
Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski będzie drugim po Mirosławie Hermaszewskim Polakiem w kosmosie. W skład międzynarodowej załogi Ax-4 oprócz niego wchodzą: Peggy Whitson (USA) – dowódczyni, Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot oraz Tibor Kapu (Węgry) – specjalista.(PAP)
Nauka w Polsce
akp/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
