Umiejętności budowania gniazd przez młode orangutany sumatrzańskie badali prymatolodzy z Uniwersytetu Warwick we współpracy z naukowcami Instytutu Maxa Plancka. Publikacja na ten temat ukazała się w Nature Communications Biology.

Budowanie gniazd to zachowanie często pomijane w badaniach małp człekokształtnych, choć dobrze zbudowane legowisko ma dla tych gatunków duże znaczenie. Gniazda chronią przed drapieżnikami, pomagają utrzymać ciepło, zapewniają bezpieczne miejsce do snu na wysokościach, a nawet wykazują właściwości odstraszające komary. Jednak to, w jaki sposób orangutany uczą się złożonej umiejętności budowy gniazda, pozostawało do tej pory w dużej mierze niejasne.

- Już wcześniej wykazaliśmy, że młode orangutany sumatrzańskie uczą się budować gniazda przez kilka lat, ale na podstawie 17 lat badań widzimy, że proces uczenia się zależy w znacznym stopniu od uważnego obserwowania innych osobników - powiedziała dr Ani Permana z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warwick. - Skłonność orangutanów do budowania gniazd może mieć wrodzone podstawy, ale szczegółowych rozwiązań zwierzęta te muszą uczyć się społecznie od najmłodszych lat. Niniejszy artykuł jest pierwszym, w którym wykazano to zjawisko u dzikich małp człekokształtnych.

Na wolności orangutany sumatrzańskie budują dwa typy gniazd. Gniazda dzienne to zazwyczaj proste konstrukcje służące do odpoczynku, natomiast gniazda nocne to złożone platformy do spania. Często budowane są na wysokości 20 metrów w koronach drzew i wyposażone w elementy zwiększające komfort, takie jak „poduszki”, „koce”, „materace” i daszki z liści chroniące przed złą pogodą.

Dzięki długotrwałym obserwacjom orangutanów zespół badawczy wykazał, że młode osobniki uważnie i celowo przyglądały się, jak ich matki budują gniazda, aby nauczyć się, jak to robić. Kiedy zaobserwowano takie zachowanie, młody orangutan częściej podejmował próbę budowy własnego gniazda. Jeśli jednak młody był w pobliżu matki budującej gniazdo, ale nie obserwował jej pracy, to zazwyczaj nie próbował samodzielnej budowy. To sugeruje, że aktywne obserwowanie jest kluczowe w rozwoju umiejętności.

Naukowcy zaobserwowali też, że młode orangutany zwracają szczególną uwagę na bardziej skomplikowane aspekty budowy gniazda – takie jak dodawanie elementów zwiększających komfort czy rozciąganie konstrukcji pomiędzy różnymi drzewami.

W miarę dorastania orangutany zaczynają obserwować nie tylko matki, ale również inne osobniki, wybierając nowych „nauczycieli”, którzy pomagają im poszerzać wiedzę np. o tym, które drzewa najlepiej nadają się do budowy.

- Podobnie jak nastolatki szukające własnej drogi, dorastające orangutany coraz częściej obserwują budowę gniazd przez inne osobniki i zaczynają eksperymentować z gatunkami drzew, które inni wybierają do budowy. Ostatecznie dorosłe orangutany zazwyczaj wracają do materiałów używanych przez ich matki – być może rozpoznając, że te metody były najskuteczniejsze - opisała dr Caroline Schuppli, współautorka badania z Instytutu Maxa Plancka.

Choć umiejętność społecznego uczenia się przez orangutany już wcześniej udokumentowano np. w kontekście wykorzystania postrzępionej gałązki do łowienia termitów, to odkrycie uczenia się społecznego przez obserwację w kontekście budowy gniazd pokazuje, że jest to ewolucyjnie stara umiejętność. To z kolei sugeruje, że społeczne uczenie się u naczelnych może sięgać milionów lat wstecz. (PAP)

ekr/ bar/