Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell z USA oraz Shimon Sakaguchi z Japonii.

Komitet Noblowski w uzasadnieniu podał, że tegoroczni laureaci „zidentyfikowali komórki będące strażnikami układu immunologicznego – regulatorowe limfocyty T, dzięki czemu położyli podwaliny pod nową dziedzinę badań”.

Kierownik Zakładu Immunologii Klinicznej i Transplantologii GUMed, prof. Piotr Trzonkowski, w rozmowie z PAP opowiedział, że od wielu lat zna się z Sakaguchim, a ostatni raz widzieli się w ubiegłym tygodniu na konferencji naukowej.

– Ogromnie się cieszę, bo Nagroda Nobla, którą otrzymał, powinna była przypaść mu prawdopodobnie 10–15 lat temu. Już wtedy było jasne, że to odkrycie jest rewolucyjne – porównywalne z penicyliną. Bogu dzięki, w końcu ją otrzymał – podkreślił.

Dodał, że ma nadzieję, iż to wyróżnienie zwiększy zainteresowanie tym tematem w praktyce klinicznej i przyspieszy rozwój terapii dotyczących bardzo specyficznych grup pacjentów.

– W onkologii możemy dziś zaoferować pacjentom naprawdę wiele, natomiast w chorobach autoimmunologicznych, gdzie komórki regulatorowe odgrywają kluczową rolę, często w ogóle brak skutecznych terapii – stwierdził.

Wskazał na cukrzycę typu 1. – Choruje na nią w Polsce kilkaset tysięcy osób. W pewnym stadium choroby nie ma żadnego leku, który można zaoferować pacjentowi. Jedynym rozwiązaniem jest podawanie insuliny, gdy układ odpornościowy zniszczy już własne komórki produkujące insulinę – tłumaczył.

Wyjaśnił, że Gdański Uniwersytet Medyczny był pierwszym ośrodkiem na świecie, który zaczął stosować komórki regulatorowe w leczeniu człowieka. – Rozpoczęliśmy od pacjentów po przeszczepie szpiku w naszej Klinice Hematologii, a następnie zaczęliśmy stosować je w chorobach autoimmunologicznych – w cukrzycy typu 1 i stwardnieniu rozsianym – powiedział.

Limfocyty T zostały użyte jako lek po raz pierwszy na świecie w 2007 roku w Klinice Hematologii i Transplantologii GUMed w leczeniu choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD). Obecnie wykorzystuje się je także w leczeniu cukrzycy typu 1 w Klinice Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii oraz w leczeniu stwardnienia rozsianego w Klinice Neurologii Dorosłych.

Prof. Trzonkowski powiedział, że GUMed doszedł w pewnym momencie do wniosku, że nie stać go na dalszy akademicki rozwój terapii. Naukowcy powołali w związku z tym zależną spółkę, spin-off Poltreg, która komercjalizuje tę terapię. – W Gdańsku znajduje się nasza wytwórnia farmaceutyczna – jeden z najnowocześniejszych zakładów farmaceutycznych tego typu w Europie, a my jako Poltreg uczestniczymy dziś w globalnym wyścigu o rejestrację komórek regulatorowych jako standardowego leku komórkowego – powiedział naukowiec.

Podkreślił, że zespół z Poltregu bada i udoskonala tę terapię. – Już nie chodzi o pojedynczą komórkę, lecz o całą gamę komórek. W Gdańsku, ale także w dziewięciu innych polskich uniwersytetach, trwa obecnie jedno badanie kliniczne w cukrzycy typu 1, a mamy nadzieję, że w przyszłości będziemy mogli oferować tę terapię rutynowo – stwierdził.

Odkrycia tegorocznych noblistów pozwoliły zrozumieć procesy prowadzące do rozwoju immunotolerancji obwodowej, która jest kluczowa w zapobieganiu autoagresji układu odporności wobec własnych tkanek i narządów. Zidentyfikowali oni komórki kluczowe w rozwoju immunotolerancji – limfocyty T regulatorowe, które określa się mianem strażników układu odporności. Komórki te pozwalają utrzymywać układ odporności pod kontrolą.

Dzięki tym odkryciom możliwe jest lepsze zrozumienie mechanizmów rozwoju chorób autoimmunologicznych, które są efektem autoagresji układu odporności na tkanki i narządy organizmu, opracowanie nowych terapii dla pacjentów z chorobami autoagresyjnymi, chorobami nowotworowymi oraz zapobieganie powikłaniom po przeszczepach. (PAP)

pm/ bar/ mhr/