Ogłoszenie nazwiska lub nazwisk noblistów będzie transmitowane na stronie internetowej Fundacji Noblowskiej (www.nobelprize.org).

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii przyznawana jest od 1901 roku – jako druga z pięciu nagród zapisanych w testamencie Alfreda Nobla. Do tej pory przyznano ją 116 razy, a trafiła do 197 naukowców, którzy dokonali najważniejszych odkryć lub ulepszeń chemicznych.

W historii tej nagrody szczególne miejsce zajmuje Maria Skłodowska-Curie, uhonorowana w 1911 roku za odkrycie pierwiastków radu i polonu oraz badania nad ich właściwościami. Kiedy odbierała nagrodę, była już laureatką Nagrody Nobla z fizyki (1903). W 1935 roku Nagrodę Nobla z chemii otrzymała także jej córka, Irène Joliot-Curie, wraz z mężem Frédérikiem – za syntezę nowych pierwiastków promieniotwórczych.

W 2024 r. Nagrodę Nobla z chemii otrzymali naukowcy z USA i Wielkiej Brytanii: David Baker, Demis Hassabis i John M. Jumper. Dali oni nauce metody obliczeniowe do projektowania i przewidywania trójwymiarowej struktury białek.

Tegoroczny tydzień noblowski rozpoczął się przyznaniem Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii. Nagrodę otrzymali Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell z USA oraz Shimon Sakaguchi z Japonii. Dzięki ich badaniom odkryto mechanizmy regulujące obwodowo odpowiedź immunologiczną.

We wtorek ogłoszono laureatów Nobla z fizyki. Zdobyli go pracujący na amerykańskich uczelniach - John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym. Przyczyniło się ono do rozwoju kryptografii kwantowej i komputerów kwantowych.

W czwartek poznamy laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, a w piątek – zwycięzcę Pokojowej Nagrody Nobla.

Szóstą dziedziną, w której przyznawana jest nagroda, są nauki ekonomiczne. Laureata w tej kategorii poznamy w poniedziałek, 13 października. Ekonomiczny Nobel nie został wymieniony w testamencie fundatora – przyznawane od 1969 r. wyróżnienie formalnie nosi nazwę Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla i jako jedyne finansowane jest ze środków szwedzkiego banku centralnego.

Nagrody w pozostałych dziedzinach fundowane są z odsetek i inwestycji Fundacji Noblowskiej, która zarządza majątkiem Nobla.

Nagroda Nobla to złoty medal z wizerunkiem fundatora, kaligrafowany dyplom oraz nagroda pieniężna – obecnie wynosząca 11 mln koron szwedzkich (ok. 4,2 mln zł).O przyznaniu nagród decydują komitety złożone z naukowców i autorytetów, kierujące się zasadą wskazaną przez Nobla – by nagradzać odkrycia przynoszące ludzkości największe korzyści.

Uroczystość wręczenia Nagród Nobla odbędzie się 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla (w 1896 roku). (PAP)

lt/ agt/ lm/