Porozumienia Artemis to zestaw wytycznych, opracowanych przez NASA i Departament Stanu USA. Przystąpienie do Artemis Accords jest wymogiem, aby móc współpracować ze Stanami Zjednoczonymi przy eksploracji Księżyca w programie Artemis, ale dokumenty te można też traktować jako ogólne zasady działalności w kosmosie.

Artemis Accords to deklaracja, dokument polityczny, w którym kraje oświadczają, do jakich zasad będą się stosować przy eksploracji Księżyca. Nie stanowi jednak prawa międzynarodowego w pełnym sensie, a niektóre jego zapisy są uznawane przez część prawników jako niezgodnie na przykład z Traktatem o przestrzeni kosmicznej (pełna nazwa: Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, z 1967 r.).

Zapisy Artemis Accords wskazują, że współpraca państw będzie pokojowa, zgodna z prawem międzynarodowym. Obejmują: konieczność ochrony miejsc dziedzictwa kosmicznego (np. miejsc lądowania istotnych sond kosmicznych); konieczność prowadzenia rejestru obiektów wysyłanych w kosmos przez dany kraj; potrzebę informowania innych krajów w otwarty sposób o swojej działalności kosmicznej; współpracę naukową na zasadzie otwartego dostępu do danych naukowych; ograniczanie ilości kosmicznych śmieci; współpracę w sytuacjach kryzysowych i ratowania astronautów.

Odwołują się do Traktatu o przestrzeni kosmicznej, na przykład w kontekście użytkowania zasobów kosmicznych, a także do innych traktatów prawa kosmicznego.

Podpisanie pierwszego porozumienia Artemis Accords nastąpiło w 2020 roku. Wtedy ze Stanami Zjednoczonymi zawarło je siedem krajów, natomiast obecnie sygnatariuszami jest już 59 państw na świecie, w tym Polska - od 2021 roku.

Krajami, które w ostatnim czasie przystąpiły do Artemis Accords są Malezja, Filipiny i Węgry. Dwa pierwsze z wymienionych podpisały deklarację 26 października, a trzeci 22 października. Porozumienia nie podpisały Rosja i Chiny, natomiast podpisały Indie. (PAP)

cza/ bar/