Spośród 10 poprawek Senatu pięć miało charakter redakcyjny. Poprawka nr 2 oraz będące jej konsekwencją poprawki 5 i 6 dotyczyły składu Rady Kuratorów Fundacji Zakłady Kórnickie. W poprawce nr 8 Senat skorygował niewłaściwe sformułowanie dotyczące wygaśnięcia stosunku pracy dyrektorów instytutów, natomiast w poprawce nr 9 Senat ujednolicił do trzech lat okres czasowego pełnienia obowiązków przez dyrektorów ogółu instytutów badawczych.

Wcześniej za przyjęciem wszystkich poprawek Senatu opowiedziała się sejmowa Komisja Edukacji i Nauki.

Nowelizacja wprowadza zmiany w trybie powoływania organów NCBR, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA), Sieci Badawczej Łukasiewicz (SBŁ) oraz instytutów badawczych. Zmiany dotyczą m.in. składu organów zarządzających tymi podmiotami. Nowe przepisy dadzą resortowi nauki większy wpływ na władze tych instytucji.

Podczas prac nad nowelą w Senacie wiceminister nauki Marek Gzik powiedział, że po dwóch latach, od kiedy przywrócono Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), resort przeanalizował funkcjonowanie podległych mu instytucji. Ocenił, że zmiany uwzględnione w nowelizacji mają na celu usprawnienie działalności i przejęcie przez MNiSW większej odpowiedzialności za ich działanie.

I tak np. ustawa sprawi, że MNiSW zyska większy wpływ na skład kierownictwa i rady NCBR. Nowelizacja zakłada, że dyrektora i zastępców dyrektora NCBR powoływać i odwoływać będzie minister. Obecnie robił to dyrektor NCBR. Maksymalna liczba zastępców dyrektora NCBR ma wzrosnąć z dwóch do trzech.

Zmienia się również sposób wyłaniania członków Rady NCBR. Minister ma zyskać możliwość bezpośredniego wyboru połowy członków rady spośród osób reprezentujących środowiska naukowe, gospodarcze i finansowe. Dodatkowo, jeśli zgłoszeni przez środowisko kandydaci na członków rady nie będą spełniać ustawowych warunków, minister może ich zastąpić swoimi kandydatami. Przepisy zakładają też, że minister zmieni skład Rady NCBR w ciągu 2 miesięcy od wejścia w życie ustawy.

Ustawa daje także NCBR możliwość prowadzenia procedury konkursowej, naboru wniosków oraz ich oceny w języku angielskim.

Podczas prac w parlamencie kontrowersje wywołały zapisy noweli dotyczące Fundacji Zakłady Kórnickie. W ustawie znalazły się przepisy zwiększające liczbę przedstawicieli ministerstwa nauki (do 3 osób) i rolnictwa (do 2 osób) w Radzie Kuratorów Fundacji, tym samym dając w niej przedstawicielom rządu (ministerstwom: nauki, rolnictwa i aktywów oraz wojewodzie wielkopolskiemu) większość głosów.

Jedna z poprawek Senatu anulowała to rozwiązanie. Senatorzy podnosili, że wolą założyciela fundacji, hrabiego Zamoyskiego, było to, żeby w Radzie Kuratorów żadna frakcja nie miała większości.

Na posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji i Nauki, która rozpatrywała poprawki Senatu, wiceminister nauki Marek Gzik podkreślił, że przyjęcie tej poprawki jest potwierdzeniem tego, iż ministerstwo w sprawach legislacyjnych, które rodzą kontrowersje, potrafi wyjść naprzeciw oczekiwaniom.

- Stąd też ta dyskusja podczas obrad w Senacie i nasza decyzja o tym, by odstąpić od zastrzegania sobie możliwości powoływania większej grupy przedstawicieli zarówno z ministerstwa nauki, jak i rolnictwa - podkreślił Gzik. Przypomniał, że choć ministerstwo nauki odpowiada za Fundację, ma w Radzie Kuratorów tylko jednego przedstawiciela. - Ale uznaliśmy, że nie ma to już w sumie większego znaczenia, ale znaczenie będzie miało to, czy zechce pan prezydent tę ustawę podpisać - dodał.

Ustawa stawia też wymóg lustracyjny jako kryterium dostępu do stanowiska dyrektora instytutu badawczego. Od dnia wejścia w życie ustawy obecni dyrektorzy instytutów będą mieli 14 dni na złożenie oświadczenia lustracyjnego.

W ustawie o instytutach badawczych przywraca się dla dyrektorów wymóg posiadania co najmniej stopnia naukowego doktora. Dyrektorzy w ciągu 14 dni od wejścia w życie ustawy mają też obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego.

Wprowadzono również minimalne wymagania dla zastępców dyrektora instytutu badawczego.

Nowela zakłada także możliwość przyznania przez ministra nadzorującego dotacji podmiotowej na dofinansowanie bieżących kosztów działalności instytutu, zwłaszcza dla nowych instytutów (działających nie dłużej niż 3 lata, na okres do 5 lat) oraz dla pozostałych, znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej (na okres do 3 lat, na podstawie planu naprawczego).

Ustawa przewiduje też, że Rada Ministrów i MON mogą nałożyć na instytut badawczy dodatkowe zadania z zakresu administracji rządowej lub na potrzeby obronności państwa. W tym drugim przypadku - mogą być to również zadania, które nie są wymienione w statucie instytutu.

W nowelizacji przewidziano również, że dyrektora NAWA będzie powoływał i odwoływał minister nauki, a nie, jak dotąd, premier na wniosek ministra.

W ustawie o Sieci Badawczej Łukasiewicz wprowadza się zakaz działalności konkurencyjnej dla prezesa, wiceprezesów oraz dyrektorów instytutów sieci.

Teraz ustawa trafi do prezydenta.

Przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. (PAP)

abu/ agt/ bar/