Projekt nowelizacji ustawy o PAN pojawił się na początku grudnia na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Wcześniej pracował nad nim zespół koordynowany przez wiceministrę nauki Karolinę Zioło-Pużuk, złożony z przedstawicieli ministerstwa nauki, korporacji Akademii, instytutów naukowych PAN oraz związków zawodowych. To ostatnie środowisko reprezentowali przedstawiciele NSZZ Solidarność oraz Związku Zawodowego Pracowników PAN (ZZP PAN).

Prezes ZZP PAN Dorota Lewczuk oceniła w komentarzu dla PAP, że „negocjacje i dyskusje dotyczące ustawy o PAN przeprowadzono sprawnie i owocnie”, a „ustalony projekt wymagał kompromisu każdej ze stron”; jednak nie ze wszystkimi zapisami się zgodziła, m.in. z tymi dotyczącymi zatrudniania na czas określony. Wcześniej szef Solidarności w PAN Piotr Lampart wyjaśnił w rozmowie z PAP, że chodzi o zapisy umożliwiające zawieranie umowy z pracownikami na czas określony – niezbędny do wykonania określonego zadania badawczego – z pominięciem przepisów Kodeksu pracy dotyczących 33 miesięcy i 3 umów na czas określony, przed automatycznym przejściem na umowę na czas nieokreślony.

We wtorek w audycji radiowej „Sygnały dnia” wiceministra nauki Karolina Zioło-Pużuk uznała obawy związkowców za uzasadnione.

- To jest uzasadniona obawa. Ta obawa jest też taką samą, którą ja kieruję wobec ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce. I myślę, że tam również musimy się zastanowić, jak to rozwiązać. To jest taki wyjątek zrobiony dla pracowników nauki, ponieważ część z nich pracuje na projektach. Chodzi o to, że kiedy są pieniądze w tym projekcie, to można daną osobę zatrudniać. Kiedy nie ma pieniędzy w tym projekcie, to oczywiście nie ma dla niej zatrudnienia i to może trwać bardzo długo. Ale to, co opisałam, jest sytuacją patologiczną - powiedziała wiceszefowa resortu nauki.

Jak oceniła, do tej sytuacji doprowadziło przekonanie, obecne od lat 90., że nauka powinna zostać urynkowiona i najlepsi są ci, którzy zdobywają granty, a „zatrudnienie jest »be«, ponieważ jest czymś, co nie powoduje, że jesteśmy konkurencyjni”.

- Oczywiście to jest nieprawda. Stałe zatrudnienie jest gwarantem stałej, dobrej pracy. Natomiast granty są po to, żeby robić duże, ambitne projekty. A praca naukowca jest też codzienną, zwykłą, normalną pracą i powinna być dobrze opłacana i powinna mieć wszystkie możliwe gwarancje - argumentowała wiceministra.

Jak mówiła, jest to poważny problem w świecie nauki. - (...) nieraz miałam takich (dyskutantów), co mnie przekonywali, że na uczelni nie działa prawo pracy, działa tylko ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. I tak nie jest. I od ostatniego roku, bo już w styczniu będzie rok, jak pracuję w ministerstwie, staram się ciągle o tym mówić: że uczelnie, instytuty to są miejsca pracy. Tak prawo pracy działa. Każda dobra zmiana w prawie pracy, na przykład dotycząca definicji mobbingu czy dotycząca właśnie zatrudnienia, powinna mieć swoje odbicie także w pracy w akademii - podkreśliła.

Konsultacje projektu potrwają do końca br. Reforma PAN miałaby wejść w życie 1 lipca 2026 r.

W projekcie noweli ustawy o PAN powołuje się Zgromadzenie Dyrektorów Instytutów Naukowych PAN (dziś nie ma ono umocowania w ustawie, a tylko w statucie Akademii). Projekt zwiększa również niektóre kompetencje prezesa PAN w zakresie nadzoru nad majątkiem i finansami. Zaproponowano też rezygnację z podziału na członków rzeczywistych i korespondentów PAN na rzecz jednolitego statusu członka krajowego, a także podniesienie progu wiekowego dla uzyskania statusu członka-seniora z 70 do 75 lat, reorganizację struktury wewnętrznej wydziałów Akademii oraz wprowadzenie możliwości tworzenia spółek celowych przez PAN i instytuty naukowe.(PAP)

bch/ bar/