W ramach projektu PIONIER-Q-SAT powstanie pierwsza w naszym kraju mobilna stacja naziemna, która umożliwi łączność z satelitami wykorzystującymi technologię tworzenia wyjątkowo bezpiecznych kluczy szyfrujących (QKD).

QKD, czyli kwantowa dystrybucja klucza, to nowoczesna metoda przesyłania tajnych jednorazowych haseł (kluczy) służących do szyfrowania informacji. Metoda ta wykorzystuje w szyfrowaniu prawa fizyki kwantowej – każda próba podejrzenia lub przechwycenia takiego hasła przez osobę niepowołaną pozostawia w samym kluczu informację o podsłuchu. Nadawca i odbiorca zyskują więc wiedzę o tym, które z ich kluczy są bezpieczne, a których nie można użyć w przesyłaniu poufnych informacji.

Projekt PIONIER-Q-SAT ma na celu stworzenie odpornego na awarie transgranicznego łącza kwantowego między krajową Infrastrukturą Komunikacji Kwantowej (QCI) w Polsce a innymi naziemnymi i satelitarnymi sieciami QCI w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Litwy. Celem projektu jest zapewnienie połączenia sieci PIONIER-Q z segmentem kosmicznym EuroQCI.

– Umacniamy naszą pozycję wśród państw, które tworzą fundamenty przyszłego, bezpiecznego cyfrowo świata. To przedsięwzięcie, w którym polskie instytucje i firmy pokazują swoje kompetencje i ambicje. Współtworzymy infrastrukturę, która będzie chronić interesy państwa, obywateli i całej Europy – skomentował cytowany w komunikacie NASK Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji.

Dyrektor NASK dr inż. Radosław Nielek dodał: „Jako lider konsorcjum jesteśmy dumni, że możemy współtworzyć projekt, który realnie wzmacnia europejską współpracę w obszarze technologii kwantowych”.

Do konsorcjum kierowanego przez NASK należą również Creotech Instruments, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS), Wojskowa Akademia Techniczna (WAT) i litewski Kauno Technologijos Universitetas (KTU, Uniwersytet Techniczny w Kownie).

– W ramach prac konsorcjum zbudujemy mobilną stację naziemną QKD, która pozwoli na połączenie z Eagle-1, pierwszym europejskim satelitą QKD, oraz docelowo z innymi satelitami stosującymi protokoły kwantowej dystrybucji klucza. Umożliwi to bezpieczną dystrybucję kluczy kryptograficznych między Polską i innymi państwami drogą satelitarną i zwiększy odporność infrastruktury krytycznej – skomentowała dr Anna Kamińska z Creotech Instruments S.A.

Sieć PIONIER-Q to zaawansowana sieć badawcza w Polsce, która osiągnęła pełną operacyjność w III kwartale 2024 r. i jest przeznaczona do zabezpieczania komunikacji z wykorzystaniem kluczy kwantowych. W 2022 r. zostało zbudowane w ramach projektu NLPQT pierwsze 350-kilometrowe połączenie kwantowe między głównym centrum danych PCSS w Poznaniu a Warszawą, umożliwiając rozwój nowych usług telekomunikacji kwantowej przy wykorzystaniu istniejącej infrastruktury światłowodowej. W latach 2023-2024 sieć PIONIER-Q została rozbudowana i obejmuje 1 770 km, zapewniając możliwość kwantowego zabezpieczania transmisji między Warszawą, Gdańskiem, Poznaniem, Wrocławiem i Warszawą. PIONIER-Q jest najdłuższą siecią QKD w Europie.

Kolejnym etapem jest połączenie PIONIER-Q z sąsiednimi krajami poprzez światłowodowe łącza transgraniczne oraz inwestycja w mobilną optyczną stację naziemną (OGS), ponieważ w Polsce jeszcze nie istnieje infrastruktura umożliwiająca połączenie z satelitą QKD. OGS pozwoli na utworzenie transgranicznego satelitarnego połączenia QCI z innymi państwami członkowskimi – nie tylko z krajami sąsiednimi, ale w całej Unii Europejskiej. Stacja umożliwi połączenie z satelitą Eagle-1, zwiększając odporność infrastruktury EuroQCI na awarie sieci naziemnych dzięki możliwości ustalenia klucza kryptograficznego z innymi europejskimi optycznymi stacjami naziemnymi na drodze satelitarnej.

Projekt o wartości 9,9 mln euro realizowany jest na zlecenie European Health and Digital Executive Agency (HaDEA). Wkład krajowy dla polskich instytucji został zapewniony przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Prace rozpoczną się 1 stycznia 2026 roku i planowo potrwają do połowy roku 2029. (PAP)

lt/ bar/