Legenda wyjaśniająca genezę godła mówi o założycielu państwa Polan - Lechu, który podczas wieczornego postoju w okolicach Poznania ujrzał na drzewie spore gniazdo. Miał w nim siedzieć biały orzeł z dwoma pisklętami. Kiedy Lech zaczął mu się przyglądać, ptak rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się i postanowił tam osiąść, a orła umieścił w swym herbie.

Przez wieki istnienia państwa polskiego zmieniała się zarówno forma graficzna przedstawianego na godle orła, jak i sama tarcza. Najwcześniejszy zachowany wizerunek orła w koronie występuje na denarach Bolesława Chrobrego z początku XI wieku. Stylizowany wygląd ptaka powodował jednak spory między uczonymi, mającymi trudności z ustaleniem, czy jest to rzeczywiście orzeł, czy może kogut, gołąb lub paw.

Orzeł występował już od dwunastego wieku na monetach i pieczęciach książąt piastowskich, tarczach oraz chorągwiach. Jako oficjalne godło całego państwa polskiego orzeł zaczął być używany od roku 1295 przez Przemysła II; nawiązano tym do tradycji piastowskiej sprzed rozbicia dzielnicowego.

Podczas rozbiorów Polski w drugiej połowie XVIII wieku wiele utworzonych przez zaborców guberni, prowincji i województw polskich otrzymało nowe, własne herby. Nadal jednak dominującym na nich symbolem był biały orzeł (bez korony albo z koroną); czasem występowała też Pogoń (godło litewskie), mimo wygasłej unii Polski z Litwą.

W historii Polski pojawiały się także herby połączone z godłem zaborcy (np. Wielkie Księstwo Poznańskie miało herb z czarnym, pokrzyżackim orłem, tak jak inne prowincje pruskie, ale z tarczą sercową czerwoną, na której widniał polski orzeł w koronie).

Po powstaniu listopadowym polski order Białego Orła został przejęty przez rosyjskich carów (tytułujących się również królami Polski), którzy włączyli go w poczet odznaczeń rosyjskich. Na godle z okresu powstania styczniowego widniał - oprócz orła i Pogoni - Archanioł, symbol Ukrainy.

Pierwsze polskie banknoty z orłem w koronie wyemitowano w 1917 roku. Dwa lata później na mocy decyzji Sejmu orzeł biały stał się godłem państwowym. Jego ówczesny wizerunek przypominał orła z epoki Stanisława Poniatowskiego i używany był do 1927 roku.

W 1945 roku władze PRL usunęły koronę z głowy orła (potwierdzono to dekretem w 1955 roku), co zostało odebrane przez społeczeństwo jako okaleczenie symbolu narodowego. W odpowiedzi na to polski rząd na uchodźstwie umieścił na głowie orła zamkniętą koronę zwieńczoną krzyżem.

Koronę Sejm przywrócił orłowi 31 grudnia 1989 roku.

W sierpniu 2005 roku znowelizowano ustawę o godle, barwach i hymnie RP, która wprowadziła obowiązek umieszczania tablic z godłem na budynkach siedzib m.in. organów administracji rządowej, wojewódzkiej, powiatowej i gminnej, sądów, wojska, policji i straży granicznej.

PAP - Nauka w Polsce, Krzysztof Mackiewicz

we