Badając drzewa, András Zlinszky z holenderskiego uniwersytetu w Aarhus oraz jego kolega Anders Barfod posłużyli się techniką skanowania laserowego, często wykorzystywaną w inżynierii lądowej do pomiarów budynków.

W bezwietrzne noce naukowcy skanowali 22 drzewa reprezentujące różne gatunki, aby sprawdzić, czy i jak zmieniały się ich korony. Jak się okazało, w nocy drzewa w zsynchronizowany sposób poruszają nieznacznie gałęziami – w górę i w dół o 1 - 1,5 centymetra w cyklu trwającym od 2 do 6 godzin. Najbardziej „ruchliwa” z badanych drzew okazała się magnolia. Jej gałęzie w ciągu 12 godzin wykonały trzy pełne cykle.

Zdaniem autorów ta nocna aktywność ma związek z transportowaniem przez drzewo wody z korzeni do góry. Klasyczna fizjologia roślin nie zna fluktuacji przepływów cieczy o okresie krótszym niż 24 godziny. Uważa się, że większość procesów transportowych ma charakter stałego przepływu, który ani znacząco nie rośnie, ani nie maleje (w każdym razie nie w krótkim czasie).

Naukowcy nie są pewni, w jaki sposób drzewo pompuje wodę do góry. Być może pień delikatnie ściska wodę, przesuwając ją w górę poprzez ksylem, układ tkanek w pniu, którego głównym zadaniem jest transport wody od korzeni do liści. Zjawiska związane z transportem wody przez tkanki drzew nie zostały do końca zbadane.

Zaobserwowane zjawisko nieco przypomina ludzkie tętno. Możliwe, że badanie nocnych ruchów roślin stanie się metodą diagnostyczną, pozwalającą wykrywać objawy stresu. Zaobserwowano bowiem ruchy gałęzi skierowane tylko w jednym kierunku - mogą one być skutkiem starzenia lub choroby.

W 2016 roku Zlinszky i jego zespół opublikowali badania wskazujące, że brzozy "śpią" w nocy. Zdaniem autorów obwisające przed świtem gałęzie brzozy to efekt spadku wewnętrznego ciśnienia wody w drzewie. W nocy nie zachodzi fotosynteza – nie powstają proste cukry, zatem drzewa prawdopodobnie oszczędzają energię rozluźniając gałęzie. Jednak ruchy brzozy są cykliczne, zgodnie z cyklem dzień/noc, natomiast nowo odkryte ruchy zachodzą w znacznie krótszych okresach. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/