Antyczna twierdza Rhizon znajduje się na wzgórzu wznoszącym się ponad 200 m n.p.m nad dzisiejszym miastem Risan w Czarnogórze. Już w wyniku wykopalisk prowadzonych w ubiegłym roku archeolodzy wiedzieli, że w okresie hellenistycznym (323-30 lat p.n.e.) wzniesiono tam m.in. platformę otoczoną murem cyklopim. Lipcowe badania przyniosły odpowiedzi, co na niej niegdyś się znajdowało.

"Forma tej konstrukcji wskazuje, że stała na niej kiedyś świątynia, być może iliryjskiego boga Medaura – opiekuna Risan" - uważa kierownik badań, prof. Piotr Dyczek z Ośrodka Badań Europy Południowo-Wschodniej UW. Wokół niej archeolodzy odkryli liczne elementy architektoniczne z marmuru.

"Zwraca uwagę jakość ich wykonania - są to świetnie profilowane bloki - elementy ościeży, progi, a nawet unikatowa kamienna rynna" - wylicza profesor. Jak dodaje, surowiec, z którego je wykonano pochodzi z odległej, dziś chorwackiej wyspy Korčula, położonej ok. 300 km od Risan.

Naukowcy uważają, że świątynia mogła mieć ok. 10 m długości.

W jednym z narożników platformy archeolodzy natknęli się w czasie badań na jamę. Wewnątrz znajdowały się fragmenty ceramiki hellenistycznej i rzymskiej. "Te naczynia mogły być używane w ceremoniach religijnych" - przypuszcza prof. Dyczek.

Dyczek podkreśla, że badanie antycznych pozostałości utrudniają późniejsze ingerencje, np. w średniowieczu Turcy wznieśli na dawnych reliktach twierdzę. Dlatego dziś archeolodzy odtwarzają historię miasta sprzed 2 tys. lat przede wszystkim na podstawie zabytków oraz śladów widocznych na skale macierzystej. Ale w tym samym miejscu ludzie mieszkali i modlili się też w kolejnych wiekach.

"Zaskoczeniem jest dla nas odkrycie pozostałości krypty wewnątrz ruin wczesnośredniowiecznego kościoła. Dalsze badania zweryfikują naszą hipotezę - być może mamy do czynienia z miejscem pochówku pierwszego biskupa Risan - Sebastiana, który objął swój urząd biskupi w rycie zachodnim w końcu VI w. n.e." - opowiada prof. Dyczek.

Naukowiec przypomina, że mieszkańcy rejonu dzisiejszej Czarnogóry przyjęli chrześcijaństwo prawie trzy wieki wcześniej niż społeczności zasiedlające ościenne obszary. Analizy są bardzo utrudnione, bo na miejscu dawnego kościoła i wyrabowanej krypty w XV w. tureccy zdobywcy wznieśli prawdopodobnie niewielki meczet.

Antyczne miasto Rhizon, współczesne Risan w Czarnogórze powstało w VI wieku p.n.e. Osada była miejscem wymiany handlowej i, jak przypuszczają naukowcy, nieznaną wcześniej kolonią grecką leżącą nad zatoką adriatycką - Boka Kotorska. Risan było ważnym z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia ośrodkiem królestwa Iliryjskiego. Na trwałe wpisało się w historie starożytnego Rzymu, gdyż tutaj ustanowiła swoją stolicę iliryjska królowa Teuta. Za jej przyczyną w 229 r. p.n.e. wybuchła tzw. pierwsza wojna iliryjska. Po jej przegraniu miasto zostało zniszczone i przeszło we władanie Rzymu. Wzgórze były użytkowane aż do II wojny światowej - wtedy znajdował się tam bunkier i stanowisko artylerii.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/