Dawniej użytkownicy biblioteki, którzy chcieli skorzystać z publikacji dostępnych tylko w innej jednostce, mogli liczyć jedynie na tradycyjny system wypożyczeń międzybibliotecznych. Publikacje w formie drukowanej przesyłano wtedy pocztą z jednej biblioteki do innej, co - jeśli egzemplarz był dostępny - zwykle trwało np. kilka dni. Teraz, dzięki systemowi Academica, system takich międzybibliotecznych wypożyczeń zyskał elektroniczny wymiar. Dzięki temu książki czy czasopisma w cyfrowej formie mogą błyskawicznie trafić z Biblioteki Narodowej do wybranej biblioteki naukowej na terenie kraju.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Małgorzata Omilanowska po uroczystym otwarciu systemu podkreślała w rozmowie z dziennikarzami, że to jedyny tak działający system na świecie. "Ale myślę, że wkrótce znajdą się naśladownicy" - przyznała.

Na razie w ramach Academiki udostępnianych jest ok. pół miliona publikacji ze wszystkich dziedzin, a każdego dnia baza ta się powiększa. Użytkownicy zyskują dostęp m.in. do objętych prawami autorskimi monografii, podręczników, skryptów, artykułów oraz całych numerów czasopism naukowych.

Z systemu może korzystać bezpłatnie każda biblioteka publiczna w kraju. "Jedynym kosztem bibliotek uczestniczących w projekcie jest zakup komputera, za pomocą którego odbywa się dostęp do zbiorów" - zaznaczył dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski.

W swoim przemówieniu Omilanowska zaznaczyła, że jako naukowiec wielokrotnie mierzyła się z problemem niedostępności literatury naukowej. "Wiem, jak cierpieli moi studenci, kiedy okazywało się, że po jeden artykuł czy książkę potrzebną do pracy magisterskiej muszą jechać (z Gdańska - PAP) do Warszawy albo muszą czekać na przysłanie książki z wypożyczalni międzybibliotecznej" - stwierdziła minister. Dodała, że nie wszystkie książki mogły podróżować po Polsce, a przesyłanie ich prowadziło do szybszego niszczenia.

Tymczasem Makowski w rozmowie z PAP dodał, że dzięki Academice każdy będzie mógł przyjść do wybranej biblioteki i przeczytać właściwie każdą publikację. "Jeśli nawet jakiejś książki nie ma w naszym zbiorze, następnego dnia może być zeskanowana. Każdego dnia w BN skanuje się 2 tys. książek, więc zrealizowanie zamówienia nie będzie trudne" - powiedział. Według niego naukowcy często z braku dostępu do literatury rezygnowali z przeprowadzenia badań porównawczych. "Dzisiaj nikt nie będzie mógł się wytłumaczyć, że nie dotarł do jakiejś książki czy czasopisma, bo wszystko w Academice będzie dostępne" - podkreślał dyrektor.

Omilanowska podkreśliła, że dostęp do zasobów BN ma pewne ograniczenia, które wynikają z faktu, że udostępniane teksty są objęte prawami autorskimi. "Mogą więc być udostępniane wyłącznie w taki sposób, w jaki może działać wypożyczalnia papierowa" - powiedziała. Przypomniała, że BN ma prawo do dwóch egzemplarzy każdej książki. Z tego też względu Academica umożliwia oglądanie treści pojedynczej książki jedynie na dwóch komputerach jednocześnie. "Nie możemy powiększyć liczby egzemplarzy dostępnych w Polsce względem tych, które posiadamy" - wyjaśniła i dodała, że chodzi tu o tytuły objęte prawami autorskimi. Academica nie będzie dawała użytkownikowi sporych możliwości kopiowania przeglądanych treści. W czasie jednej sesji będzie można wydrukować maksymalnie 2 strony.

"Dziś uruchamiamy serwis, który pozwoli nam powiedzieć w sposób otwarty, jasny, bezpośredni: otwieramy magazyny" - powiedział Tomasz Makowski. Wyjaśnił, że już wcześniej BN - dzięki cyfrowej bibliotece Polona - otworzyła zasoby, które nie polegają prawu autorskiemu. "Teraz dzięki Academice możemy powiedzieć, że otwieramy magazyny dla zbiorów objętych prawem autorskim" - zaznaczył.

Projekt Cyfrowej Wypożyczalni Publikacji Naukowych Academica jest realizowany pod auspicjami Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przez Bibliotekę Narodową oraz Naukową i Akademicką Sieć Komputerową i finansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

PAP - Nauka w Polsce

lt/ mhr/