Wyniki swoich badań prof. Andrzej Zalewski i Anna Wereszczuk z IBS PAN w Białowieży opublikowali w piśmie \"PLOS ONE\".

\"Kuna domowa (kamionka) i kuna leśna (tumak) zaskoczyły nas w Puszczy Białowieskiej niespotykanym dotąd podziałem w użytkowaniu środowisk. Z przeprowadzonych przez nas badań wynika, że kuna domowa zasiedla tylko wsie, a kuna leśna jedynie lasy, najczęściej liściaste. Najciekawszy jest jednak fakt, że jeden gatunek zdecydowanie unika środowiska, w którym występuje drugi z nich - z wzajemnością\" - zauważa Anna Wereszczuk.

Upodobania środowiskowe oraz aktywność kun prof. Zalewski i Anna Wereszczuk mogli prześledzić dzięki obrożom z radionadajnikami, które umożliwiały lokalizowanie zwierząt w różnych środowiskach o każdej porze w dzień i w nocy.

Z ich obserwacji wynika, że w puszczy oba gatunki całkowicie rozdzieliły swoje nisze siedliskowe, czego nie obserwowano wcześniej ani w Europie Centralnej, gdzie współwystępują, ani w centralnej Polsce, na Mazowszu. \"Choć ich polskie nazwy gatunkowe sugerują preferowane miejsca występowania, w rzeczywistości nie jest to tak oczywiste, czego dowodzą liczne przykłady z Europy\" - zauważa Anna Wereszczuk.

\"Fakt, że kuna domowa jest tu cięższa niż kuna leśna sugeruje, że to nie konkurencja międzygatunkowa zepchnęła ją do wsi, lecz jest to dla niej środowisko optymalne... Z jakich więc powodów tak rygorystycznie unika lasów?\" - zastanawiali się autorzy publikacji.

Ich zdaniem można to wytłumaczyć odmiennymi adaptacjami do zimniejszego klimatu północno-wschodniej Polski. \"Kuna leśna występuje w lasach borealnych i jest lepiej dostosowana do przetrwania srogich zim z niską temperaturą, niż kuna domowa, która wyewoluowała w subtropikalnych lasach środkowej Azji. Kuna leśna doskonale radzi sobie podczas śnieżnych i mroźnych zim w Puszczy Białowieskiej, ograniczając aktywność w czasie silnych mrozów, i żywiąc się łatwo dostępną padliną. Tymczasem kuna domowa na kryjówki wybiera poddasza domów, najlepiej ogrzewanych, lub stodoły, gdzie poluje na gryzonie, dzięki czemu ogranicza czas polowania na zewnątrz budynków\" - tłumaczy Wereszczuk.

Chłodniejszy klimat to prawdopodobnie niejedyny powód, dla którego kuny domowe nie przestępują progu lasu. Drugim może być presja drapieżników - sugerują naukowcy z IBS PAN. \"Bo dlaczego kamionki miałby nie korzystać z lasu latem, kiedy jest ciepło? Tu z wyjaśnieniem przychodzi fakt, że kuny leśne prowadzą bardziej nadrzewny tryb życia, chętniej przemieszczają się w koronach drzew i użytkują dziuple. Kamionki częściej przemieszczają się po ziemi, drogami, pasami zieleni, odpoczywając w kryjówkach naziemnych, takich jak sterty gałęzi, drewna, kamieni czy gruzu, dlatego częściej mogą stać się ofiarą większych drapieżników, na przykład lisów czy wilków\" - mówi Anna Wereszczuk.

W czasie badania okazało się także, że choć oba gatunki prowadzą nocny tryb życia, to okresy ich największej aktywności przypadają na różne pory nocy. Kuny leśne są najczęściej aktywne tuż po godz. 20 i często spotykamy je w ciągu dnia. Natomiast aktywność kun domowych zdaje się zależeć od aktywności człowieka, którego unikają. Kamionki można spotkać niemal jedynie po zmroku, największą aktywność wykazują około godz. 4 nad ranem i kończą ją zawsze około godz. 6, co wiąże się prawdopodobnie z rozpoczynaniem aktywności przez człowieka.

Szczegóły badania można znaleźć na stronie internetowej.

PAP - Nauka w Polsce, Anna Ślązak

zan/ agt/