Jesion wyniosły zamiera w całej Europie, i na razie nie ma dla niego ratunku. Wszystkiemu winien jest grzyb, prawdopodobnie zawleczony z Japonii. Odkrył go Polak, prof. Tadeusz Kowalski z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Od lat prowadzi on badania zmierzające do rozwiązania problemu.
Jesion wyniosły w kulturze Słowian otaczany kultem, podobnie jak dąb. Stanowił ozdobę parków i ogrodów, jest ważnym elementem lasów. "Jesion wyniosły jest zaliczany do drzew szlachetnych. Jest cenny dla lasu, chociaż duże wymagania glebowe ograniczają zakres siedlisk, w których może rosnąć. Rośnie głównie w lasach łęgowych, wraz z olchą, lipą czy wiązem. Można zobaczyć go też w parkach i zadrzewieniach przydrożnych. Przez długie lata nie stwarzał leśnikom problemów hodowlanych, rzadko wykazywał objawy chorobowe" - opowiada prof. Kowalski.
W rozmowie z PAP badacz opowiada, jaką drogą dochodził do swoich ustaleń. "Z początkiem lat 90-tych w Polsce zasygnalizowano zamieranie jesionu. Choroby drzew nie są niczym nadzwyczajnym, ja sam zajmuję się tą tematyką od kilkudziesięciu lat. Ale z początku nikt z nas nie zdawał sobie sprawy, jak poważny jest to problem. Myśleliśmy, że to zjawisko okresowe, może tylko lokalne. A tymczasem to był początek groźnej epidemii" - mówi badacz.
Choroba zaczęła się szybko rozszerzać, i obecnie występuje już w całej Europie. Zamieranie jesionu odnotowano w 28 państwach, a od 2012 r. także na Wyspach Brytyjskich. Szczególnie szybkie tempo obumierania (nawet w ciągu jednego okresu wegetacyjnego) obserwuje się w drzewostanach młodych. W niektórych krajach obumarło już kilkadziesiąt procent jesionów. W Szwecji jesion wyniosły trafił na czerwoną listę gatunków zagrożonych.
Po przeprowadzeniu analiz i badań w 2006 roku prof. Kowalski stwierdził, że za rozprzestrzenianie się choroby odpowiedzialny jest grzyb workowy. Grzyby te mają dwa stadia rozwoju – bezpłciowe, czyli wegetatywne, i płciowe – generatywne. Stadium wegetatywne prof. Kowalski opisał wówczas pod nazwą Chalara fraxinea. Ponieważ jednak w tym stadium nie ma zarodników, opisany grzyb nie mógł przyczyniać się do rozwoju infekcji na odległość. Trzeba było szukać dalej.
Równolegle do poszukiwań krakowskiego uczonego, przyczyny problemów z jesionem zaczęto badać w różnych krajach Europy. W zamierających drzewach sukcesywnie potwierdzano obecność grzyba opisanego przez Polaka.
Dalsze badania prowadzone były we współpracy z Politechniką Federalną w Zurychu. W niektórych rejonach Szwajcarii jesion zamierał, w innych - drzewa te były zdrowe. Po przeprowadzeniu badań porównawczych, zarówno morfologicznych jak i genetycznych, naukowcy opisali ostatecznie stadium generatywne sprawcy zamierania jesionu. Dziś nosi ono nazwę Hymenoscyphus fraxineus.
PAP – Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk
kol/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
