Nagroda przyznawana jest w drodze konkursu co dwa lata przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) oraz Francuską Akademię Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe będące efektem polsko-francuskiej współpracy badawczej. Wysokość nagrody to 15 tys. euro dla każdego z laureatów. Nagroda jest finansowana wspólnie przez FNP i Fundację im. Zygmunta Zaleskiego.

"Światowej sławy astronomowie zostali nagrodzeni za połączenie uzupełniających się doświadczeń z zakresu interferometrii gwiazdowej i obserwacji gwiazd podwójnych w celu precyzyjnego wyznaczenia odległości do Wielkiego Obłoku Magellana, a tym samym stworzenia punktu odniesienia dla pomiaru odległości pomiędzy galaktykami, pozwalającego lepiej mierzyć rozszerzanie się wszechświata" - informuje w prasowym komunikacie FNP.

Naukowa współpraca prof. Grzegorza Pietrzyńskiego i prof. Pierre’a Kervelli rozwija się w ramach projektu Araucaria i trwa już ponad 13 lat - czytamy w opisie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Laureaci wspólnie zajmują się jednym z największych problemów w kosmologii, jakim jest wyznaczanie odległości bezwzględnych we wszechświecie. To przedsięwzięcie, które pozwala określić nie tylko skalę, ale też fizyczną naturę różnych obiektów. Znajomość odległości w kosmosie umożliwia również opisanie tempa rozszerzania się wszechświata i może prowadzić do ujawnienia natury, jak dotąd enigmatycznej, ciemnej energii.

Badania prowadzone przez zespoły kierowane przez laureatów umożliwiły precyzyjne wyznaczenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana z dokładnością do 1 proc. (odległość 49,6 kiloparseka). Metody, które zastosowali, obejmują interferometrię gwiazdową wykonywaną przez zespół francuski, a przez zespół polski – obserwacje zaćmieniowe gwiazd podwójnych, które orbitują wokół swoich środków masy. Metodologia zaproponowana przez laureatów pozwala na wykalibrowanie innych technik pozwalających na mierzenie dystansów, nawet tych do bardzo odległych zakątków wszechświata.

W edycji 2022 do konkursu zgłoszono 52 nominacje. Wyboru laureatów dokonało Jury złożone z wybitnych uczonych z Francji i Polski.

„Nauki na światowym poziomie nie da się uprawiać w izolacji. Dlatego jako Fundacja na rzecz Nauki Polskiej inicjujemy przedsięwzięcia, które mają na celu stymulowanie i podkreślanie wagi międzynarodowej współpracy naukowej. Polsko-Francuska Nagroda Naukowa, która nosi imię tak wspaniałych uczonych jak Maria Skłodowska-Curie i Pierre Curie, wpisuje się w długą tradycję współpracy pomiędzy Polską a Francją i mam nadzieję, że będzie służyć jej dalszemu rozwijaniu i pogłębianiu” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, cytowany w prasowym komunikacie.

W pierwszym konkursie nagrodę zdobyli: prof. Marcin Szwed z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. Laurent Cohen z Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym (Institut du Cerveau et de la Moelle épinière, ICM), a także prof. Jakub Zakrzewski z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr hab. Dominique Delande z Narodowego Centrum Badań Naukowych we Francji (CNRS).

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/