"Jesteśmy w bardzo szczególnym miejscu, tutaj sprzęga się kilka wątków rozwoju polskiej, a nawet światowej nauki, a wszystkie te wątki mają swoje początki w dobie oświecenia" - mówił w Ogrodzie Botanicznym prof. Marek Drewnik, dziekan Wydziału Geografii i Geologii UJ. "Ta oto metalowa linia biegnie dokładnie w linii południka krakowskiego, tak jak to ustalił Jan Śniadecki, zakładając tutaj obserwatorium astronomiczne" - podkreślił.

Południk, znany od końca XIV wieku, był po raz pierwszy zastosowany w 1379 r. przez nadwornego medyka i astrologa króla Władysława Jagiełły, Hermana z Przeworska.

"Ponad półtora wieku później był podstawą do pomiarów astronomicznych prowadzonych przez innych astronomów, m.in. przez Mikołaja Kopernika. W jego dziele 'O obrotach sfer niebieskich' nazywany był 'meridianus cracoviensis', czyli właśnie 'południk krakowski' i tę nazwę proponujemy" - zwrócił uwagę prof. Drewniak podczas oficjalnego odsłonięcia linii.

Oficjalny przebieg południka krakowskiego został ustalony wraz z powstaniem pierwszego obserwatorium astronomicznego w Krakowie, założonego w 1792 roku przez Jana Śniadeckiego. Obserwatorium znajdowało się w obecnym Collegium Śniadeckiego.

"Krakowski południk zerowy jest jednym z wielu historycznych południków zerowych" – powiedział PAP Mariusz Meus, popularyzator nauki, członek Stowarzyszenia Geodetów Polskich i jeden z inicjatorów oznaczenia linii południka w Ogrodzie Botanicznym. "Wiek XVIII, XIX był czasem nazywany żartobliwie festiwalem południków zerowych, ponieważ każdy kraj z wysoko rozwiniętą nauką, zwłaszcza astronomią i geografią, wyznaczał własny narodowy południk zerowy. W Polsce był to południk krakowski" - opowiedział.

Jak dodał, stanowił on punkt odniesienia nie tylko dla pomiarów astronomicznych, ale również geodezyjnych. "Obserwatoria astronomiczne zawsze stanowiły dla tych badaczy punkt odniesienia, jako miejsce o najdokładniej wyznaczonych współrzędnych. Dlatego południk krakowski był, można powiedzieć, osią świata i dla tych, którzy patrzyli na niebo, i dla tych, którzy mierzyli ziemię" - przyznał.

Odsłonięcie linii południka w intencji uczelni jest także symbolicznym uhonorowaniem myśli pokoleń polskich przyrodoznawców: astronomów, geografów, geodetów i kartografów, a także spopularyzowanie wiedzy o nich.

"Tak jak w Greenwich królewskie obserwatorium i jego dziedziniec są celem wycieczek w Anglii, tak mamy nadzieję, że również to miejsce będzie celem wycieczek i ta wiedza będzie upowszechniana" - mówił w piątek dziekan Wydziału Geografii i Geologii UJ Marek Drewnik.

Odsłonięcie południka krakowskiego odbyło się w dniu obchodów 659-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. 12 maja 1364 roku, po wieloletnich staraniach o zgodę papieża Urbana V, król Kazimierz Wielki wydał akt fundacyjny krakowskiego Studium Generale. Wówczas składało się ono z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Czwarty wydział, teologiczny, powstał w 1400 roku, po odnowieniu uczelni przez Władysława Jagiełłę, zgodnie z testamentem pozostawionym przez królową Jadwigę.(PAP)

Nauka w Polsce, Julia Kalęba

juka/ mir/