Większość past do zębów zawiera fluor, który skutecznie zapobiega próchnicy zębów. Jednak w niektórych wypadkach (zwłaszcza dzieci połykających pastę) może to prowadzić do nadmiernego spożycia jego związków. Można oczywiście używać mniej pasty, ale wówczas także jej ochronne działanie jest słabsze.

Zespół międzynarodowych naukowców i polskich klinicystów przetestował na grupie dorosłych hydroksyapatytową pastę do zębów, która równie dobrze jak pasta z fluorem chroni przed próchnicą (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2023.1199728/full).

Hydroksyapatyt (hydroksyfosforan wapnia) występuje w przyrodzie w postaci minerałów oraz jest nieorganicznym składnikiem kości i zębów. Nie ma przeciwskazań do spożywania go przez ludzi. Już wcześniej wykazano, że pomaga w stanach jamy ustnej, takich jak zapalenie przyzębia. Może zarówno hamować prowadzącą do powstawania ubytków demineralizację zębów, jak i przyczynia się do remineralizacji, która wzmacnia uszkodzone powierzchnie zębów.

Jak wykazały badania, pacjenci stosujący pastę do zębów zawierającą hydroksyapatyt nie byli bardziej narażeni na rozwój ubytków niż pacjenci stosujący pastę z fluorem.

„Hydroksyapatyt to bezpieczna i skuteczna alternatywa dla fluoru w codziennej profilaktyce próchnicy” – powiedziała prof. Elżbieta Paszyńska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, współkierownik i autorka korespondentka badania.

„Obecnie w stomatologii dąży się do jak najczęstszego stosowania stomatologii małoinwazyjnej – wyjaśniła Paszyńska. - Oznacza to zachowanie jak największej ilości tkanek zęba, także tych zmienionych pierwotną próchnicą, które wciąż wykazują zdolność do do remineralizacji. Stosowanie związków remineralizujących jest dobrodziejstwem, ponieważ może ograniczyć konieczność inwazyjnego leczenia ubytków próchnicowych wiertłem”.

Aby sprawdzić, czy pomogłoby to pacjentom bez określonych schorzeń dentystycznych, klinicyści zrekrutowali 189 dorosłych w wieku od 18 do 45 lat do wzięcia udziału w 18-miesięcznym randomizowanym badaniu klinicznym z podwójnie ślepą próbą.

Badanie ukończyło 171 pacjentów, niemal równo podzielonych na grupę stosującą pastę z hydroksyapatytem i grupę kontrolną z pastą z fluorem. Wszyscy pacjenci mieli co najmniej 10 zębów bez ubytków, byli chętni do używania elektrycznej szczoteczki do zębów i nie mieli wcześniej problemów z zębami wymagających leczenia. Pacjenci otrzymali elektryczne szczoteczki i wymienne końcówki do tych szczoteczek, a także pastę do zębów w neutralnie oznakowanym opakowaniu (które mogło zawierać pastę hydroksyapatytową lub pastę z fluorem).

Ani pacjenci, ani badający nie wiedzieli, jakiej pasty używał dany pacjent, a pacjenci nie stosowali żadnych innych produktów do pielęgnacji jamy ustnej. Proszono ich również o mycie zębów każdego dnia o tej samej porze – dwa razy dziennie, po posiłkach, za każdym razem przez trzy minuty – ale nie proszono o zmianę diety.

„Nie monitorowaliśmy diety każdego z badanych, ponieważ celem było przetestowanie dwóch różnych past do zębów, a nie wpływu diety na postęp próchnicy” – zaznaczyła prof. Paszyńska.

Przez cały czas trwania badania pacjenci odwiedzali lekarzy co pół roku w celu badania i otrzymania nowej porcji pasty do zębów. Zęby były oglądane i sprawdzane pod kątem próchnicy we wczesnym stadium za pomocą laserowej kamery DIAGNOcam. Do sprawdzenia, jak czyste są ich zęby, stosowano roztwór ujawniający płytkę nazębną Każdy etap badania był monitorowany pod kątem zgodności między pacjentami, a bezpieczeństwo pacjentów było monitorowane podczas każdej wizyty, aby upewnić się, że nie wystąpiły żadne nieprzewidziane skutki uboczne.

Pod koniec badania naukowcy stwierdzili, że prawie 90 proc. pacjentów w obu grupach nie miało nowych ubytków. Nie było statystycznej różnicy w skuteczności między pacjentami stosującymi pastę do zębów z hydroksyapatytem a grupą kontrolną stosującą pastę z fluorem: obie działały jednakowo dobrze.

„Wcześniej publikowane badania kliniczne wykazały również działanie hydroksyapatytu zapobiegające próchnicy w grupach ryzyka, takich jak dzieci i pacjenci poddawani leczeniu ortodontycznemu – powiedziała Paszyńska. - W naszym nowym badaniu klinicznym wykazano, że hydroksyapatyt zapobiega próchnicy zębów u dorosłych. To ważne z punktu widzenia zdrowia publicznego”.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/