Dzięki Janowi Zalasiewiczowi z Uniwersytetu w Leicester ludzie dowiedzieli się, "dlaczego niektórzy naukowcy liżą skały". Tegorocznym Ig Noblem nagrodzono też autorów badań w dziedzinie reanimacji pająków, mówienia wspak, liczenia włosów w nozdrzach nieboszczyków oraz znudzenia wśród nauczycieli i uczniów.
Nagrody Ig Nobla 2023, honorujące osiągnięcia, "które najpierw sprawiają, że ludzie się śmieją, a potem myślą", zostały wręczone podczas ceremonii online, obejmującej sześć kontynentów. Była to 33. doroczna ceremonia wręczenia Ig Nobla. Każdy zwycięski zespół otrzymał także gotówkę – banknot o wartości 10 bilionów dolarów z Zimbabwe.
W dziedzinie chemii i geologii nagrodę otrzymał Jan Zalasiewicz - urodzony w Wielkiej Brytanii (jego rodzice wydostali się z Syberii z armią Andersa) geolog, wykładowca na Uniwersytecie w Leicester (Wielka Brytania). Zalasiewicz kieruje Grupą Roboczą do spraw Antropocenu (Anthropocene Working Group), która w 2019 roku uznała, że można mówić o nowej epoce geologicznej w historii Ziemi. Według AWG w połowie XX wieku skończył się holocen a rozpoczął antropocen, czyli epoka człowieka.
Nagrodę przyznano mu za wyjaśnienie, "dlaczego tak wielu naukowców liże skały".
"To była niespodzianka. Ale miło jest widzieć zainteresowanie starymi metodami terenowymi geologii" - skomentował Jan Zalasiewicz w rozmowie z PAP. Naukowiec poruszył ten temat w artykule "Jedzenie skał" ("Eating fossils"), opublikowanym w "The Paleontological Association Newsletter".
Literackiego Ig Nobla otrzymali Chris Moulin (Francja), Nicole Bell (Wielka Brytania), Mericie Turunen (Finlandia), Arina Baharin (Malezja) i Akira O’Connor (Wielka Brytania/USA) za zbadanie wrażeń, jakie odczuwają ludzie, gdy powtarzają jedno słowo wiele, wiele, wiele, wiele, wiele, wiele, wiele razy. Publikację, którą doceniło jury, można znaleźć w internecie (doi.org/10.1080/09658211.2020.1727519).
Bardziej praktyczny wymiar niż literatura zdają się mieć osiągnięcia w dziedzinie inżynierii mechanicznej. Tegoroczni laureaci Ig Nobla powtórzyli w mniejszej skali znany z literatury eksperyment doktora Frankensteina (swoją działalność określili jako "nekrobiotykę"). Natomiast Te Faye Yap (USA/Malezja), Zhen Liu(Chiny), Anoop Rajappan (Indie) oraz Trevor Shimokusu i Daniel Preston (USA) zostali nagrodzeni za ożywienie martwych pająków dla wykorzystania jako mechaniczne narzędzia chwytające.
Nagrodę w dziedzinie zdrowia publicznego zdobył Seung-min Park (Korea Południowa/USA) za wynalezienie wyrafinowanej toalety Stanford – urządzenia wykorzystującego różnorodne technologie, w tym - paska testowego do analizy moczu, komputerowego systemu wizyjnego do analizy defekacji, kamery identyfikacyjnej, rozpoznającej daną osobę od tyłu i łącze telekomunikacyjne – do monitorowania i szybkiej analizy substancji wydalanych przez człowieka.
Nagrodzeni w dziedzinie komunikacji zostali María José Torres-Prioris, Diana López-Barroso, Estela Càmara, Sol Fittipaldi, Lucas Sedeño, Agustín Ibáñez, Marcelo Berthier i Adolfo García za badanie aktywności umysłowej osób, które są ekspertami w mówieniu wstecz.
Nagrodę w dziedzinie medycyny za nowatorskie wykorzystanie zwłok otrzymali Christine Pham, Bobak Hedayati, Kiana Hashemi, Ella Csuka, Tiana Mamaghani, Margit Juhasz, Jamie Wikenheiser i Natasha Mesinkovska. Sprawdzili, czy w każdym z dwóch nozdrzy danej osoby znajduje się taka sama liczba włosów (eksperymenty na osobniku żywym mogłyby być nieco bolesne).
Nagroda w dziedzinie nauk o żywieniu przypadła Japończykom (Homei Miyashita i Hiromi Nakamura) - za eksperymenty, mające na celu ustalenie, w jaki sposób naelektryzowane pałeczki i słomki do napojów mogą zmieniać smak jedzenia.
Jeśli chodzi o dziedzinę edukacji - Katy Tam, Cyanea Poon, Victoria Hui, Wijnand van Tilburg, Christy Wong, Vivian Kwong, Gigi Yuen i Christian Chan zostali nagrodzeni za metodyczne badanie nudy nauczycieli i uczniów. Doszli oni do wniosku, że samo przewidywanie nudy zaostrza jej występowanie na wykładach. Tytuł ich publikacji (doi.org/10.1111/bjep.12549) brzmi: "Nuda rodzi nudę: badanie na próbie doświadczeń na temat wpływu nudy nauczycieli na nudę i motywację uczniów".
Nagrodzeni w dziedzinie fizyki Bieito Fernández Castro, Marian Peña, Enrique Nogueira, Miguel Gilcoto, Esperanza Broullón, Antonio Comesaña, Damien Bouffard, Alberto C. Naveira Garabato i Beatriz Mouriño-Carballido zmierzyli, jak aktywność seksualna dużych ławic ryb podczas tarła wpływa na mieszanie się wody w oceanie.
W dziedzinie psychologii na nagrodę trzeba było czekać ponad pół wieku. W roku 1969 Stanley Milgram, Leonard Bickman i Lawrence Berkowitz (USA) przeprowadzili na ulicy miasta eksperyment, aby sprawdzić, ilu przechodniów zatrzymuje się, by spojrzeć w górę, gdy widzą nieznajomych patrzących w górę.
Nagrody Ig Nobla laureatom wręczyli prawdziwi laureaci Nagrody Nobla: Frances Arnold (chemia 2018), Marty Chalfie (chemia 2008), Peter Doherty (fizjologia lub medycyna 1996), Esther Duflo (ekonomia 2019), Jerry Friedman (fizyka 1990), Wolfgang Ketterle (fizyka 2001), Eric Maskin (ekonomia 2007), Ardem Patapoutian (fizjologia lub medycyna 2021), Al Roth (ekonomia 2012), Rich Roberts (fizjologia lub medycyna 1993) i Barry Sharplessa (chemia 2001 i chemia 2022).
Tegoroczna ceremonia, podobnie jak w "pandemicznych" latach 2020, 2021 i 2022 - odbyła się w całości w Internecie, a nie w tradycyjnej siedzibie na scenie w Sanders Theatre na Uniwersytecie Harvarda. Organizatorzy wymyślili nawet sposób, w jaki laureat Nagrody Nobla z jednego kontynentu może wręczyć Nagrodę Ig Nobla nowemu zdobywcy Nagrody Nobla z innego kontynentu. Tegoroczną nagrodą jest dokument w formacie PDF, który można wydrukować i złożyć w trójwymiarową nagrodę. Znajduje się w nim instrukcja dotyczące montażu nagrody. Plik PDF został wcześniej przesłany pocztą elektroniczną do laureatów Nagrody Nobla i nowych zwycięzców. Podczas każdej ceremonii wręczenia nagród noblista trzymał złożoną nagrodę, gratulował zwycięzcom - i wręczał nagrodę z boku ekranu wideo. Zwycięzcy wyciągali ręce w bok ekranu wideo, chwytali nagrodę i pokazywali ją, W ten sam sposób przedstawiono banknoty dziesięciobiliardowe.
Motywem przewodnim tegorocznej ceremonii (choć niekoniecznie któregokolwiek z nagrodzonych osiągnięć) była woda. Uroczystości towarzyszyła premiera „nie-opery” i kilka piosenek o wodzie.
Podczas ceremonii odbyły się także wykłady 24/7, podczas których kilku czołowych myślicieli świata dwukrotnie wyjaśniało swój temat — najpierw w 24 sekundy (!), a następnie w siedmiu słowach. Siedmiu wykładowców i ich tematy: Nadia Dominici i Yuri Ivanenco oraz Alberto Minetti (omawiający temat: bieganie po wodzie na Księżycu), Erika Johnson (jej temat to Hydrodynamika), David Hu (mówiący o wodzie w organizmie człowieka), Jasmine Nirody (temat: gekony biegające po wodzie) i Andrea Sella (temat: amorficzny lód o średniej gęstości).
Marc Abrahams, mistrz ceremonii i redaktor magazynu "Annals of Improbable Research", zakończył ceremonię tradycyjną formułą: "Jeśli nie zdobyłeś dziś wieczorem Ig Nobla – a zwłaszcza, jeśli zdobyłeś – powodzenia w przyszłym roku".
Wydarzenie zostało zorganizowane przez magazyn "Annals of Improbable Research" (AIR), a jego współsponsorami są stowarzyszenie Harvard-Radcliffe Science Fiction Association i Harvard-Radcliffe Society of Physics Students. (PAP)
Autor: Paweł Wernicki
pmw/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
