Biolodzy z amerykańskich uczelni - należącego do MIT (Massachusetts Institute of Technology) Broad Institute oraz Harvard University - z pomocą stworzonej przez nich techniki, przestrzennej transkryptomiki, określili lokalizację prawie pięciu tysięcy rodzajów komórek tworzących mózg myszy.

Transkryptomika to podejście oparte na analizie aktywności poszczególnych genów w komórkach.

Stworzony atlas opisuje 90 proc. komórek mózgu – twierdzą jego twórcy.

Jak podkreślają, opracowana mapa, przedstawiona w periodyku „Nature”, pokazuje „zaskakującą różnorodność” komórek w słabo jeszcze poznanych rejonach mózgu, w tym śródmózgowiu, moście, rdzeniu przedłużonym czy podwzgórzu.

„Podejrzewaliśmy, że w tych właśnie rejonach spotkamy największą różnorodność, więc zajęliśmy się nimi w pierwszej kolejności. Wiele z tego, czym mózg się zajmuje, dzieje się właśnie w tych podstawowych obszarach, którym poświęcano niewiele uwagi, w porównaniu do kory mózgowej. Nasze wyniki wskazują na potrzebę głębszego badania tych rejonów” – mówi kierujący pracami dr Evan Macosko.

„Nasz atlas stanowi kulminację dekady pracy w Broad Institute” – dodaje. Badacze podkreślają, że będzie to jeden z podstawowych zasobów dla neuronaukowców.

Pod adresem https://www.braincelldata.org/ dostępne jest już odpowiednie narzędzie.

Wyniki pozwolą na różnego rodzaju badania poszczególnych populacji komórek i części mózgów ssaków – twierdzą autorzy.

„Mamy nadzieję, że nasz atlas pomoże różnym zespołom w prowadzeniu ich własnych badań, jak i przyniesie nowe odkrycia odnośnie opisanych przez nas komórek” – mówi jeden z twórców mapy, Jonah Langlieb.

Ich publikacja jest jedną z 10 przedstawionych w „Nature” prac opisujących inne, komplementarne do przedstawionego, odkrycia odnośnie komórek układu nerwowego myszy.

W badaniach tych wzięli udział m.in. eksperci z Allen Institute for Brain Science i Salk Institute for Biological Studies.

W sumie przedstawione 10 badań umożliwia szerokie, głębokie spojrzenie w złożoność mózgu. Uzyskane dane i zastosowane metody stwarzają podstawę dla dalszych badań innych narządów myszy, a także mózgu człowieka – zwracają uwagę biolodzy.

Wśród prac znalazł się m.in. opublikowany już we wrześniu atlas komórek mózgu i rdzenia myszy opracowany w Broad Institute, z wykorzystaniem transkryptomicznej analizy ponad tysiąca genów. Zawierał on opis kilkuset rodzajów komórek oraz mapy miejscowych tkanek.

“Przez stworzenie mapy mózgu myszy – podstawowego układu ssaków badanego w ramach neuronauki - dostarczyliśmy molekularnych, funkcjonalnych i anatomicznych informacji, które mogą stanowić bazę dla opracowania mapy mózgu człowieka w następnym kroku” – podkreśla dr Macosko.

Więcej informacji na stronach: DOI: 10.1038/s41586-019-0000-0, DOI: 10.1038/s41586-023-06569-5 (PAP)

Marek Matacz

mat/ bar/