Dzięki połączeniu obserwacji Kosmicznym Teleskopu Hubble’a i modelowania komputerowego astronomowie uzyskali dowody na występowanie cyklonów i innych zjawisk pogodowych na gorącej planecie pozasłonecznej WASP-121 b – poinformowała NASA.
WASP-121 b to planeta znajdująca się układzie odległym od nas o 880 lat świetlnych. Odkryto ją w 2015 roku. Ma mniej więcej masę Jowisza (o 18 proc. większą), oraz nieco mniej niż dwukrotnie większy od niego promień. Krąży niezwykle blisko swojej gwiazdy, z okresem obiegu zaledwie 1,27 dnia, panują więc na niej niezwykle gorące temperatury (analizy spektroskopowe wskazują nawet na 2500 stopni Celsjusza). Planeta należy do kategorii tzw. gorących jowiszów.
Pogoda na Ziemi zmienia się. Takie zmiany zachodzą także na innych planetach w Układzie Słonecznych, jak i na planetach krążących wokół innych gwiazd. Przy czym wykrywanie zmian w atmosferach planet pozasłonecznych (egzoplanet) wymaga zarówno dokładnych obserwacji, jak i modelowania.
W przypadku WASP-121 b międzynarodowy zespól naukowców przeprocesował ponownie dane z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a z obserwacji w latach 2016, 2018 i 2019. Zestawy danych obejmują: obserwacje w trakcie tranzytu planety w czerwcu 2016 roku, gdy przechodziła ona przed gwiazdą); obserwacje gdy planeta przechodziła za swoją gwiazdą w listopadzie 2016 roku; zmiany jasności planety w zależności od jej fazy (podobnie np. do faz Księżyca) z marca 2018 roku i lutego 2019 roku.
Wyniki analiz pokazują, że planeta posiada dynamiczną atmosferę, która jest zmienna. Przy pomocy zaawansowanych technik modelowania wykazano, że te tymczasowe zmiany można wytłumaczyć zjawiskami pogodowymi. W atmosferze planety mogą występować fronty pogodowe, burze i cyklony tworzone i niszczone przez duże różnice temperatur pomiędzy stroną planety zwróconą w kierunku gwiazdy, a stroną nocną. Udało się tez wykryć przesunięcie najgorętszego obszaru w punkcie najbliższym względem gwiazdy oraz zmienność w składzie chemicznym atmosfery.
Pierwszym autorem publikacji prezentującej wyniki badań jest Quentin Changeat, stażysta Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) w Space Telescope Science Institute w Baltimore w USA.
W 2022 roku układ planetarny WASP-121 znalazł się w gronie systemów, którym nadano nazwy w ramach globalnego konkursu NameExoWorlds prowadzonego przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU). Nazwę ogłoszono w 2023 roku: Tylos jako nazwa planety i Dilmun jako nazwa gwiazdy. Propozycje pochodzą z Bahrajnu. Tylos to grecka nazwa Bahrajnu, a Dilmun to nazwa starożytnej cywilizacji kontrolującej m.in. archipelag Bahrajnu. (PAP)
cza/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
