"Globalna produkcja CO2 nie słabnie, a wynikająca z niej zmiana klimatu ma już udokumentowany wpływ na populacje gatunków. Przystosowanie do nowych warunków klimatycznych zachodzi poprzez zmiany adaptacyjne w genomie. Identyfikacja tej zmienności ma znaczenie dla służb ochrony przyrody i powinna być uwzględniona w planowaniu i realizacji zadań ochronnych" - piszą przedstawiciele Instytutu Ochrony Przyrody PAN w informacji prasowej przesłanej PAP.

Dr hab. Aleksandra Biedrzycka i dr hab. Maciej Konopiński z IOP PAN są współautorami artykułu w Nature Ecology & Evolution (https://doi.org/10.1038/s41559-023-02260-0 ).

Naukowcy z tego zespołu (Pearman, Broennimann i in.,) zidentyfikowali obszary geograficzne odpowiadające warunkom granic zasięgów klimatu ciepłego/suchego dla 147 gatunków roślin i zwierząt, dla których prowadzony jest monitoring genetyczny.

"Wraz ze wzrostem temperatur i spadkiem wilgotności ciepłe obszary na granicy zasięgu staną się coraz bardziej niezdatne do zamieszkania przez poszczególne gatunki" - czytamy w komunikacie

Autorzy określają tymczasem, że aż jedna czwarta populacji występuje na obszarach granicy ich zasięgu.

"Ponieważ jednak populacje na tych obszarach były w przeszłości narażone na stosunkowo ciepłe i suche warunki, prawdopodobnie mają również warianty genetyczne umożliwiające przystosowanie się do tych warunków. Zakładając wystarczający przepływ genów między populacjami, te warianty genetyczne mogą być ważne dla adaptacji populacji centralnych w miarę pogarszania się jakości środowiska z powodu zmiany klimatu" - piszą naukowcy.

Niemniej jednak ze względu na tempo zmian klimatycznych, istnieje duże ryzyko utraty populacji z granicy zasięgu, a co za tym idzie, wariantów genetycznych pozwalających na dostosowanie do nowych warunków.

Dlatego niezwykle ważne jest prowadzenie monitoringu genetycznego właśnie takich marginalnych populacji.

Autorzy pracy identyfikują strefy, które prawdopodobnie charakteryzują się istotną zmiennością genetyczną i wskazują obszary kluczowe dla monitoringu genetycznego.

Jeśli chodzi o nasz kontynent, to przeważająca większość tych obszarów zlokalizowana jest w Europie Południowej i Południowo-Wschodniej, co sugeruje potrzebę rozszerzonego monitorowania genetycznego tych terenów.

Autorzy oceniają również przygotowanie krajów do monitorowania wpływu zmian klimatycznych na różnorodność genetyczną wykorzystując udokumentowane działania monitoringu genetycznego w 32 krajach w ramach programu Europejskiej Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo-Technicznych, COST.

Do końca 2021 r. - jak wynika z opracowania - przeprowadzono zaskakująco mało badań pod kątem monitoringu genetycznego. “W tyle pozostają szczególnie kraje Europy Południowo-Wschodniej (Turcja i kraje bałkańskie), gdzie w związku z występowaniem południowych granic zasięgów wielu gatunków, zapotrzebowanie na badania genetyczne monitorowanie jest wysokie” - czytamy w informacji prasowej. Autorzy sugerują konieczność intensyfikacji monitoringu genetycznego na tych obszarach.

Podkreślają również, że zgodnie z unijnymi dyrektywami, siedliskową i ptasią, wysiłki związane z prowadzeniem monitoringu genetycznego powinny zostać wzmocnione w dużej części Europy. Co więcej, w związku z ustalonymi podczas COP15 tzw. Globalnymi Ramami na Rzecz Różnorodności Biologicznej (GBF), tego rodzaju monitoring genetyczny jest obowiązkowy dla krajów uczestniczących.

Nauka w Polsce

lt/ agt/