Jak wynika z analizy (DOI: 10.1016/j.crsus.2024.100104) przeprowadzonej przez naukowców z kanadyjskiego University of British Columbia, regularne wypłaty gotówki dla całej populacji świata mogą zwiększyć światowy produkt krajowy brutto (PKB) o 130 proc. Autorzy sugerują, że obciążenie emitentów dwutlenku węgla podatkiem od emisji mogłoby pomóc w sfinansowaniu takiego programu dochodu podstawowego, jednocześnie ograniczając degradację środowiska.

"Uważamy, że jeśli uda nam się połączyć dochód podstawowy z ochroną środowiska, możemy upiec dwie pieczenie na jednym ogniu" – powiedział pierwszy autor U. Rashid Sumaila z University of British Columbia w Vancouver (Kanada).

Sumaila pracuje nad położeniem kresu szkodliwym dotacjom dla rybołówstwa na całym świecie, ale wiele osób - które utrzymują się z rybołówstwa, zwłaszcza w krajach rozwijających się - twierdzi, że potrzebują dotacji, aby utrzymać swoje rodziny. "Jednym ze sposobów, w jaki możemy sobie z tym poradzić, jest zapewnienie ludziom podstawowego dochodu. Dzięki temu moglibyśmy osiągnąć cele w zakresie zrównoważonego rozwoju bez uszczerbku dla źródeł utrzymania ludzi" – zaznaczył.

Jak oszacował zespół badawczy, zapewnienie dochodu podstawowego dla całej populacji świata liczącej 7,7 miliarda ludzi będzie kosztować 41 bilionów dolarów, lub 442 miliardy dolarów na finansowanie zaledwie 9,9 miliona ludzi żyjących poniżej progu ubóstwa w krajach słabiej rozwiniętych. W zamian zapewnienie dochodu podstawowego całej populacji świata mogłoby zwiększyć światowy PKB o 163 biliony dolarów, co stanowi około 130 proc. obecnego PKB.

Z analizy wynika, że każdy dolar wydany na wdrożenie dochodu podstawowego może wygenerować aż 7 dolarów skutków gospodarczych. "Jeśli dasz komuś jednego dolara, część pieniędzy wyda na zakup żywności lub opłacenie czynszu. A ludzie, którym płaci się za wyżywienie i zakwaterowanie, część z tego wykorzystają na własne potrzeby i tak dalej. Dolar będzie krążył po całym społeczeństwie. Nasze obliczenia pokazują, że wpływ gospodarczy tego dolara będzie znacznie większy niż pierwotna kwota" – zaznaczył Sumaila.

Zespół zbadał także sposoby finansowania dochodu podstawowego. Według ich szacunków samo opodatkowanie emitentów CO2 może wygenerować około 2,3 biliona dolarów rocznie, co wystarczy, aby zapewnić podstawowy dochód wszystkim osobom żyjącym poniżej progu ubóstwa w krajach słabiej rozwiniętych.

Naukowcy zasugerowali także inne alternatywne możliwości finansowania programów dochodu podstawowego, takie jak podatek od zanieczyszczeń tworzywami sztucznymi lub przekierowanie szkodliwych dotacji na ropę, gaz, rolnictwo i rybołówstwo na finansowanie programu. Podejścia te mogą pomóc w rozwiązaniu dwóch największych wyzwań na całym świecie — ograniczeniu degradacji środowiska i łagodzeniu ubóstwa.

Przykłady z prawdziwego świata pokazały korzyści płynące z programów dochodu podstawowego. Na przykład w Indonezji we wsiach, które uzyskały dochód podstawowy, wskaźnik wylesiania jest znacznie niższy niż w wioskach, które go nie otrzymały.

"Wdrożenie podatków od emisji dwutlenku węgla nie jest łatwe, ale nie powstrzymuje to naszych naukowców od zgłaszania posiadanych dowodów. Poza tym nie opodatkowujemy wszystkich, tylko tych, którzy zanieczyszczają środowisko. Powinni zapłacić za wyrządzone szkody" – wskazał Sumaila. Jego zdaniem dochód podstawowy może również zwiększyć odporność społeczności na kryzysy takie jak pandemia lub klęski żywiołowe.

"Zaobserwowaliśmy, że podczas pandemii Covid-19 rządy na całym świecie opracowywały wszelkiego rodzaju programy mające na celu wsparcie osób, które nagle utraciły zdolność do zarabiania pieniędzy. Gdybyśmy mieli dochód podstawowy, nie musielibyśmy podejmować pospiesznych działań" – podkreślił Sumaila. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/