Badacze z University of Edinburgh (W. Brytania) na łamach pisma „Genomic Psychiatry” opublikowali, jak przekonują, unikalne informacje na temat tego, jak starzeje się ludzki mózg. Zdaniem naukowców nowe dane są w dużej mierze sprzeczne z dotychczasowymi założeniami.

Po pierwsze, dało się zauważyć ogromne różnice między ludźmi w starzeniu się mózgu. Dotyczyły one m.in. struktury i funkcji mózgu, co ustalono przy wykorzystaniu zaawansowanych technik obrazowych.

Jednocześnie okazało się, że ponad połowa różnic w inteligencji osób starszych wynika z predyspozycji genetycznych i jest odzwierciedleniem rozbieżności zauważalnych już w wieku dziecięcym.

„Szczególnie fascynujące jest to, że nawet po siedmiu dekadach znaleźliśmy korelacje wynoszące około 0,7, między wynikami testów poznawczych w dzieciństwie i wynikami w starszym wieku” – podkreśla prof. Ian Deary, autor publikacji.

„Oznacza to, że nieco mniej niż połowa zmienności inteligencji w starszym wieku była już obecna w wieku 11 lat” – wyjaśnia.

Geny okazały się jednak inaczej działać w dzieciństwie i w wieku podeszłym.

Poza tym badacze wyraźnie dostrzegli, że osoby inteligentniejsze w dzieciństwie, statystycznie żyją dłużej, a ryzyko śmierci miało związek ze zmianami w aktywności niektórych genów.

Unikalną wartością tego projektu - podkreślają jego autorzy - jest wykorzystanie szkockich badań z 1932 i 1947 roku, które objęły niemal każde dziecko urodzone w Szkocji w roku 1921 i oraz 1936.

Ta kompleksowa baza wyjściowa pozwoliła na śledzenie zmian poznawczych na przestrzeni całego życia, ujawniając wzorce wcześniej niedostępne nauce.

Z uzyskanych wyników rodzą się ważne pytania o to, jakie czynniki przyczyniają się do zauważonych różnic w starzeniu się mózgu i czy mogą one być zmieniane poprzez interwencje związane ze stylem życia.

Rezultaty kwestionują również kilka powszechnych założeń dotyczących spadku zdolności poznawczych z wiekiem.

„Dowiedzieliśmy się, że czasami to, co często uważamy za przyczyny spadku zdolności poznawczych w starszym wieku, jest w rzeczywistości wynikiem wcześniejszych różnic” – zauważa jeden z naukowców, dr Simon Cox. „To zasadniczo zmienia nasze myślenie o interwencjach dotyczących zdrowia mózgu – dodaje.

On i jego koledzy nakreślają więc cele kluczowe przyszłych badań, które miałyby dotyczyć sprawdzenia, jak zdolności poznawcze w dzieciństwie wpływają na wybory stylu życia oddziałujące na zdrowie mózgu, jaką rolę odgrywają czynniki środowiskowe w utrzymaniu zdolności poznawczych oraz, czy interwencje w średnim wieku mogą pomóc w zachowaniu funkcji poznawczych w późniejszych latach. (PAP)

Marek Matacz

mat/ agt/