Badania (https://www.nature.com/articles/s41598-024-78019-9) przeprowadzone przez naukowców z Universitat Autonoma de Barcelona (UAB) oraz Mila Fontanals Institution (IMF-CSIC)w Hiszpanii, Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie (Włochy) i Uniwersytetu w Lyonie (Francja)wskazują, że w późnym neolicie, między 7000 a 5000 r. p.n.e. rolnicze społeczności w regionie Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie (Mezopotamia) wypiekały duże bochenki chleba i „focaccie” o różnych smakach na specjalnych tacach.

Tace te były pojemnikami o dużej owalnej podstawie i niskich ściankach, wykonanymi z grubej gliny. Ich charakterystyczną cechą była wewnętrzną powierzchnię, naznaczoną szorstkimi odciskami lub nacięciami rozmieszczonymi powtarzalnie i regularnie.

Badania eksperymentalne sugerowały, że duże bochenki wyrobione z wody i mąki mogły być pieczone na tych tacach, umieszczane w piecach kopułowych przez około 2 godziny w początkowej temperaturze 420 st. C. Rowki na wewnętrznej powierzchni ułatwiały wyjmowanie chleba po upieczeniu. Ponadto duży rozmiar bochenków, około 3 kg, sugerował, że prawdopodobnie były przeznaczone do wspólnego spożycia.

Zespół badawczy przeanalizował ceramiczne fragmenty tac z okresu od 6400 do 5900 p.n.e., aby ustalić, czy były one wykorzystywane do wypieku ciast na bazie zbóż i czy ciasta te mogły być przyprawiane produktami takimi jak tłuszcz zwierzęcy lub olej roślinny. Przeanalizowane pozostałości pochodzą ze stanowisk archeologicznych Mezraa Teleilat, Akarçay Tepe i Tell Sabi Abyad, położonych na obszarze między Syrią a Turcją. Analizy przeprowadzono na uniwersytetach w Stambule i Koç (Turcja).

Badanie, oparte na różnych typach analiz, dostarcza wyraźnych dowodów zarówno co do zastosowań tych artefaktów, jak i charakteru przetwarzanej w nich żywności.

W szczególności analiza fitolitów (pozostałości krzemionki z roślin) sugeruje, że na tych tacach przetwarzano mąkę ze zbóż takich jak pszenica lub jęczmień. Ponadto analiza pozostałości organicznych wskazuje, że niektóre tace były używane do przygotowywania potraw zawierających składniki pochodzenia zwierzęcego, takie jak tłuszcz zwierzęcy, a w jednym przypadku przyprawy roślinne.

Stan degradacji pozostałości sugeruje, że w co najmniej dwóch przypadkach tace osiągnęły temperatury zgodne z temperaturami zweryfikowanymi eksperymentalnie do pieczenia ciasta w piecach kopułowych. Wreszcie analiza powierzchni ceramicznej pozwoliła zidentyfikować zużycie związane z resztkami chleba i innymi związanymi z przyprawianymi resztkami focacci.

„Nasze badanie oferuje żywy obraz społeczności wykorzystujących uprawiane przez siebie zboża do przygotowywania chlebów i 'focacci' wzbogaconych różnymi składnikami i spożywanych w grupach” - wyjaśnia Sergio Taranto, główny autor badania, będącego częścią pracy doktorskiej wykonanej na UAB i La Sapienza.

„Wykorzystanie zidentyfikowanych przez nas tac prowadzi nas do wniosku, że ta późnoneolityczna tradycja kulinarna rozwijała się przez około sześć wieków i była praktykowana na dużym obszarze Bliskiego Wschodu” - podsumowuje badacz.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ agt/