Wyniki badania opublikowanego w czasopiśmie „Biology Letters” (http://dx.doi.org/10.1098/rsbl.2024.0484) pokazały, że w ciągu dwóch pierwszych tygodni po śmierci młodego matki makaków spędzały mniej czasu na odpoczynku (śnie, relaksie, przyjmowaniu spokojnej postawy ciała) niż samice, które nie doświadczyły takiej straty.

Zdaniem badaczy ten stan fizycznego pobudzenia może być odpowiednikiem tzw. fazy zaprzeczenia (inaczej protestu), obserwowanej u ludzi. Z tym że u nas często następuje po niej dłuższy okres rozpaczy, czego nie zaobserwowano wśród makaków.

„Śmierć jest nieuniknioną częścią życia, a nasze reakcje na nią mogą się bardzo różnić – nawet wśród ludzi. Chciałyśmy zbadać, czy sposób przeżywania żałoby i reakcje na stratę są unikalne dla człowieka, czy też występują również u innych naczelnych” - powiedziała główna autorka badania Emily Johnson.

Na potrzeby eksperymentu naukowcy obserwowali zachowanie 22 samic makaków na terenie Caribbean Primate Research Center na wyspie u wybrzeży Portoryko. Połowa z nich (11 samic) niedawno straciła potomstwo (średnio 16 dni wcześniej), pozostałe stanowiły grupę kontrolną.

Obserwacje dotyczyły czterech kategorii zachowań: odpoczynku, odżywiania się, pielęgnacji i tzw. zachowań przemieszczeniowych (poruszanie się, chodzenie w kółko, dotykanie własnego ciała). Dane zbierano przez 16 dni.

„Spodziewaliśmy się, że po stracie dziecka samice będą więcej odpoczywać, tak jak to często bywa u ludzi pogrążonych w żałobie. Tymczasem zaobserwowaliśmy coś odwrotnego – matki, które straciły młode, odpoczywały mniej. Poza tym nie różniły się od pozostałych pod względem czasu spędzanego na żerowaniu, pielęgnacji itp.” - wyjaśniła dr Alecia Carter, współautorka badania.

Jak dodała, podobny okres pobudzenia już wcześniej zaobserwowano w badaniach nad separacją matki i dziecka u naczelnych.

Autorki podkreślają, że w swoim badaniu rozróżniły dwa pojęcia: żałobę (jako stan po stracie bliskiej istoty) oraz smutek (jako negatywną emocjonalną i behawioralną reakcję na tę stratę).

„Antropolodzy od dawna zadają sobie pytanie, czy zwierzęta są zdolne do przeżywania smutku. Wielu właścicieli zwierząt domowych twierdzi, że ich kot czy pies +opłakuje+ śmierć towarzysza, ale warto pamiętać, że to często relacje osób, które same są w żałobie. Zmniejszona aktywność pupila może po prostu wynikać z utraty towarzysza zabaw” - zaznaczyła Johnson.

„Nasze wyniki nie potwierdziły żadnych oznak smutku, rozumianego w sposób typowo ludzki, u samic makaków. Dlatego uważamy, że badania trzeba kontynuować i gromadzić dane na temat reakcji naczelnych na śmierć bliskich” - dodała.

Katarzyna Czechowicz (PAP)

kap/ bar/