Korona słoneczna to zewnętrzna część atmosfery Słońca. Rozciąga się na miliony kilometrów i jest bardzo gorąca, z temperaturą przekraczającą milion kelwinów (dla porównania: fotosfera, czyli widzialna powierzchniowa warstwa Słońca, ma około 6000 kelwinów). Koronę słoneczną możemy zobaczyć podczas całkowitego zaćmienia Słońca, albo przy pomocy specjalnych teleskopów.

Na 1,6-metrowym Goode Solar Telescope (GST) w Big Bear Solar Observatory (BBSO) w Kalifornii w USA przetestowano nową technikę obserwacji korony słonecznej. System nazwany Cona kompensuje rozmycie obrazu powodowane przez turbulencje w ziemskiej atmosferze, czyli robi to co optyka adaptacyjna w najnowocześniejszych teleskopach przeznaczonych do obserwacji astronomicznych prowadzonych w nocy.

System Cona korzysta ze zwierciadła, które nieustannie zmienia swój kształt 2200 razy na sekundę, aby przeciwdziałać pogarszaniu się obrazu na skutek turbulencji atmosferycznych. Generalnie optyka adaptacyjna była proponowano już w latach 50-tych ubiegłego wieku, ale dopiero w latach 90-tych rozwój techniki pozwolił na rozpoczęcie jej praktycznego stosowania. Obecnie największe teleskopy na świecie zwykle posiadają system optyki adaptacyjnej. Stosowanie optyki adaptacyjnej w dużych teleskopach słonecznych rozpoczęto na początku XXI wieku. Pozwoliło to na uzyskiwanie obrazów bliskich limitowi dyfrakcyjnemu, czyli tak jakbyśmy mieli teleskop w kosmosie, bez atmosfery nad nim.

Jednak do tej pory optyki adaptacyjnej nie udawało się stosować dla obserwacji korony słonecznej. Rozdzielczość struktur w koronie słonecznej cały czas była na poziomie 1000 km, czyli mniej więcej na poziomie osiągniętym 80 lat temu. Nowy system pracujący na Goode Solar Telescope pozwolił osiągnąć rozdzielczość 63 km dla struktur w koronie słonecznej.

Teraz naukowcy i inżynierowie będą próbowali zastosować tę technologię w większym teleskopie. Chodzi o 4-metrowy Daniel K. Inouye Solar Telescope na Hawajach, który jest największym na świecie teleskopem słonecznym.

Technika została opracowana przez naukowców z amerykańskiej National Science Foundation (NSF), National Solar Observatory (NSO) oraz New Jersey Institute of Technology (NJIT). Nową technologię obserwacyjną opisano w artykule, który ukazał się w „Nature Astronomy”.

Wśród zaprezentowanych rezultatów pokazano m.in. kilka filmów. Na jednym słoneczna protuberancja ulega szybkim zmianom, ukazując wewnętrzne przepływy. Inny pokazuje gwałtowne formowanie się i zapadanie się strumienia plazmy. Kolejny prezentuje zjawisko deszczu koronalnego, czyli zjawiska, w którym chłodna plazma skrapla się i opada z powrotem w kierunku powierzchni Słońca. (PAP)

cza/ agt/