Spotkanie odbywało się w dniach 27-28 maja.

O stanie europejskiej eksploracji kosmosu i o nadchodzących wyzwaniach rozmawiano podczas panelu „European Space Policy: Where do we stand & what are the challenges ahead?”. Wzięli w nim udział: Maciej Stadejek – dyrektor ds. Polityki Bezpieczeństwa i Obrony w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Christoph Kautz – dyrektor ds. Nawigacji Satelitarnej i Obserwacji Ziemi w Komisji Europejskiej, Rodrigo da Costa – dyrektor wykonawczy EUSPA oraz Laurent Jaffart – dyrektor Programów Obserwacji Ziemi w ESA.

Prowadzący rozpoczął dyskusję Ludwig Müller, dyrektor Europejskiego Instytutu Polityki Kosmicznej, przypominał o gwałtownym rozwoju światowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Wspomniał m.in. o 475. starcie rakiety Falcon 9, kolejnym – 9. teście rakiety Starship, wysyłaniu satelitów przez firmę Amazon, rosyjsko-chińskich rozmowach na temat księżycowej bazy czy zapowiadaniu przez Chiny księżycowej ekspedycji do 2030 roku.

„Przestrzeń kosmiczna uznawana jest teraz za jedną ze strategicznych domen, razem z przestrzenią powietrzną, lądem, morzem i światem cyfrowym” – podkreślił z kolei Maciej Stadajek. Wskazał przy tym podpisane w ostatnich latach dokumenty, które są tego odzwierciedleniem, np. „Strategic Compass” czy „EU Space Strategy for Security and Defence”.

„Strategia ta pozwoli na pełne zrozumienie zagrożeń i ryzyka związanego z przestrzenią kosmiczną oraz opracowanie odpowiednich metod umożliwiających reagowanie na różnorodne zagrożenia i pełne wykorzystanie możliwości oferowanych przez kosmos” – powiedział.

Wśród najważniejszych elementów wymienił satelitarną komunikację, nawigację i określanie czasu, co ma m.in. duże znaczenie militarne. Podkreślił m.in. znaczenie europejskiego systemu Galileo.

Zwrócił także uwagę wątek dyplomacji i przestrzeni kosmicznej, wskazując na znaczenie trzech głównych elementów: współpracy przy wykorzystaniu przestrzeni będącej „wspólnym dobrem”, wielostronnej dyplomacji zapewniającej pokojowe wykorzystanie kosmosu oraz tworzenia dwustronnych partnerstw z innymi krajami.

Christoph Kautz wskazał na kluczowe znaczenie rządowych programów w przyspieszeniu rozwoju i lepszej integracji elementów związanych z bezpieczeństwem i obronnością.Zwrócił też uwagę na potrzebę zapewnienia Europie możliwie wysokiej technologicznej i przemysłowej autonomii. Przypomniał o utworzeniu przez Komisję Europejską centrum monitorowania technologii krytycznych dla sektora kosmicznego i obronnego.

„Przygotowaliśmy szereg niejawnych raportów analizujących te krytyczne technologie, ale kolejnym krokiem jest oczywiście odpowiedź na pytanie, jak osiągnąć autonomię w tym zakresie” – zaznaczył. Zwrócił uwagę na potrzebę rozwoju synergii z innymi działaniami dotyczącymi bezpieczeństwa i obronności.

Rodrigo da Costa podkreślił natomiast znaczenie tego, co w związku z wykorzystaniem kosmosu dzieje się na Ziemi. „Bardzo często, gdy mówimy o przestrzeni kosmicznej, mamy na myśli satelity, astronautów i sondy. Często zapominamy o wszystkim, co znajduje się na Ziemi i co istotne – zazwyczaj pomijamy tzw. downstream. A downstream ma naprawdę kluczowe znaczenie. Ośmielę się stwierdzić, że prawdziwa wartość przestrzeni kosmicznej urzeczywistnia się właśnie poprzez downstream” – powiedział o wykorzystaniu danych satelitarnych i innych usług kosmicznych na powierzchni Ziemi.

Jak zauważył, dzięki temu powstaje ekonomiczna wartość i opracowywane są nowe zastosowania w różnych sektorach, np. w transporcie, rolnictwie czy zarządzaniu energią i różnych działaniach rządowych.

Laurent Jaffart skupił się na znaczeniu kosmicznego przemysłu. „W ESA pracujemy nad dojrzewaniem wyników badań i rozwoju (R&D). W rzeczywistości pełnimy rolę katalizatora – pomysły pochodzą z przemysłu, z sektora publicznego, a my je wspieramy i rozwijamy” – powiedział. „Skupiamy się na komercjalizacji tych technologii, nie ograniczając się wyłącznie do potrzeb rządów” – dodał.

Zaznaczył jednak, że niestety, często poszczególne technologie są uwzględniane pojedynczo, w izolacji i wskazał potrzebę prac nad łączeniem wykorzystania różnych zasobów.

Zwrócił także uwagę na pewien paradoks. „Z jednej strony rynek dynamicznie się rozwija – widzimy analizy rynkowe przewidujące wartość sięgającą bilionów dolarów. Jednocześnie, gdy analizujemy rentowność naszej branży, okazuje się, że jest raczej niska. Dlatego musimy przyjrzeć się tej fragmentacji – przemysł kosmiczny w Europie jest bardzo silnie rozdrobniony” – powiedział, dodając, że fragmentacja dotyczy także sektora publicznego.

Podsumowując debatę Maciej Stadejek powiedział, że będzie coraz więcej działań związanych z przestrzenią kosmiczną w obszarze bezpieczeństwa i obrony, również jeśli chodzi o inwestycje.

„W działaniach, które podejmujemy, i w obszarach, w które konsekwentnie inwestujemy, jesteśmy numerem jeden na świecie. Nie powinniśmy się tego obawiać. Aby to osiągnąć, musimy współpracować między różnymi podmiotami” – podsumował z kolei Rodrigo da Costa.

Nauka w Polsce, Marek Matacz

mat/