W listopadzie 2024 r. premier Donald Tusk ogłosił, że NCN otrzyma na 2025 r. dodatkowe 500 mln zł w obligacjach skarbowych. Choć Centrum środki w tej formie dostało, dotąd nie mogło z nich skorzystać ze względu na wątpliwości prawne. W kwietniu br. dyrektor NCN prof. Krzysztof Jóźwiak wskazywał w rozmowie z PAP, że obecne przepisy nie pozwalają na bezpośrednie wykorzystanie obligacji do finansowania projektów badawczych. Jego zdaniem konieczne były zmiany ustawowe. „Planowaliśmy wykorzystać te obligacje na finansowanie konkursów badawczych, które będą rozstrzygane na przełomie tego i następnego roku. Dlatego rozwiązanie tej sprawy jest dla nas krytycznie istotne” - mówił szef NCN prof. Krzysztof Jóźwiak.

Minister nauki Marcin Kulasek poinformował jednak w środę wieczorem w mediach społecznościowych: „Sprawa dodatkowych środków dla Narodowego Centrum Nauki właśnie znajduje swój finał. Przyznane decyzją premiera skarbowe papiery wartościowe o wartości 500 mln zł, zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów, NCN może rozdysponować na działalność naukową bez konieczności zmian legislacyjnych, tym samym właśnie otwiera się droga do uruchomienia środków z obligacji”.

Minister Kulasek zaznaczył, że proces rozdysponowywania pieniędzy publicznych musi być w pełni transparentny. „Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów, [NCN - przyp. PAP] będzie mogło przeznaczyć pół miliarda złotych na działalność naukową". Dodał, że udało się to uzyskać narzędziami pozalegislacyjnymi. „Tym samym polska nauka zyska kolejne źródło finansowania, co jest bardzo dobrą wiadomością” - dodał.

Wiceministra nauki Karolina Zioło-Pużuk przypomniała na portalu X, że zmiany ustawowe są zazwyczaj czasochłonne, „ale w tym przypadku nie są potrzebne”. Dodała, że obligacje, których terminy wykupu przypadają od stycznia 2027 r., mogą zostać sprzedane wcześniej na rynku papierów wartościowych. „Ulokowanie nowych źródeł finansowania w obligacjach świadczy oczywiście o długofalowym zaangażowaniu rządu w rozwój polskiej nauki” – podkreśliła.

Sytuacja finansowa NCN od dłuższego czasu określana jest jako trudna. Wskaźnik sukcesu w konkursach pozostaje niski – wielu naukowców ubiegających się o granty nie otrzymuje finansowania, mimo wysokiej jakości projektów. „Cały czas uważamy – my, nasi eksperci i środowisko – że środki przeznaczane na konkursy są zbyt małe. W wielu konkursach pojawiają się projekty wyśmienite, bardzo wartościowe, których nie możemy sfinansować. Nieustannie pracujemy nad tym, by w przyszłości ten problem rozwiązać” – mówił w kwietniu prof. Jóźwiak. (PAP)

lt/ zan/