13 grudnia 2023 r. został zaprzysiężony rząd Donalda Tuska. Pierwszym ministrem nauki w rządzie był Dariusz Wieczorek (Nowa Lewica), który po roku, 19 grudnia 2024 r., złożył rezygnację ze stanowiska. Jego następcą został Marcin Kulasek (również Nowa Lewica).

W rozmowie z PAP minister Marcin Kulasek zaznaczył, że kiedy w styczniu 2025 r. obejmował kierownictwo resortu, postawił na zmiany. – Na przykład w kwestii ustawy o Polskiej Akademii Nauk albo ewaluacji działalności naukowej poszliśmy w zupełnie innym kierunku niż mój poprzednik Dariusz Wieczorek, do którego mam swoją drogą duży szacunek. I udało nam się przygotować projekty ustaw, z których zadowolone jest środowisko naukowe – ocenił.

Projekt ustawy ukazał się 1 grudnia na stronach RCL. Zakłada on m.in. powołanie Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów Naukowych PAN i zwiększenie niektórych kompetencji prezesa PAN. Jak zaznaczono w ocenie skutków regulacji, powstały projekt jest „efektem szeroko zakrojonych prac analitycznych, konsultacyjnych i środowiskowych, prowadzonych z udziałem Prezesa PAN, przedstawicieli instytutów naukowych PAN oraz organizacji związkowych”. Konsultacje potrwają do końca br. Reforma PAN miałby wejść w życie 1 lipca 2026 r.

Wśród ważnych przedsięwzięć MNiSW w ciągu tego roku minister Kulasek wskazał w rozmowie z PAP również: cyfryzację nauki, e-dyplomy i platformę e-Granty, która ma m.in. uprościć procedury, usprawnić obsługę finansowania nauki i wykrywać plagiaty.

Obowiązek wydawania e-dyplomów ukończenia szkół wyższych od 1 stycznia 2027 r. i dostęp do e-dyplomu przez aplikację mObywatel wprowadza nowela kilku ustaw, która czeka obecnie na podpis prezydenta.

O uruchomieniu platformy e-Granty resort nauki informował w sierpniu br. Jest to wspólne przedsięwzięcie MNiSW we współpracy z Ośrodkiem Przetwarzania Informacji - Państwowym Instytutem Badawczym oraz Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Jak opisywał wówczas resort, ma to być „początek rewolucji w sposobie finansowania polskiej nauki”.

– Nowy system e-Granty pozwoli na scentralizowanie usług, na dobrą wymianę informacji, obniżenie kosztów, ale też powiąże nasze systemy z systemami państwowymi. Do platformy będą mieli dostęp pracownicy naukowi, uczelnie i administracja. To kilkadziesiąt, a nawet kilkaset tysięcy użytkowników – mówiła wtedy wiceminister nauki Maria Mrówczyńska.

Podsumowując najważniejsze przedsięwzięcia kończącego się roku minister Kulasek powiedział też: – Tworzymy dwie fabryki AI – krajowe centra doskonałości oferujące najnowszą infrastrukturę. Postawiliśmy też na bezpieczne uczelnie – miejsca pracy i nauki wolne od mobbingu i dyskryminacji. To już udało nam się zrobić w ciągu roku – podkreślił.

Jedna z fabryk AI powstaje w Krakowie - przy Akademickim Centrum Komputerowym Cyfronet AGH. Mają tam być prowadzone badania nad tzw. cyfrowymi bliźniakami, czyli realistycznymi komputerowymi modelami odwzorowującymi procesy zachodzące w ludzkim organizmie i środowisku.

Krakowska Gaia AI Factory, jak podawał resort nauki w październiku, powstaje w ramach ogólnoeuropejskiego programu Fabryk AI, koordynowanego przez EuroHPC JU. „Polska już wcześniej stała się ważnym uczestnikiem tej sieci dzięki poznańskiemu projektowi PIAST AI Factory, realizowanemu przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS). Oba ośrodki – PIAST i Gaia – będą ściśle współpracować z fińską LUMI AI Factory, tworząc rozproszony ekosystem wspierający badania, innowacje i wdrażanie zaufanych rozwiązań sztucznej inteligencji w Europie” - podało wówczas MNiSW w komunikacie.

Niezależnie od tych przedsięwzięć o udział w projekcie Baltic AI GigaFactory i budowę fabryki sztucznej inteligencji o olbrzymich mocach obliczeniowych zabiega również Politechnika Wrocławska. Wartość takiej inwestycji może wynieść 3 mld euro, a Polska ma szansę na budowę jednej, a być może nawet dwóch, spośród kilkunastu gigafabryk AI, które powstaną w UE.

Rozmówca PAP przypomniał też o ważnych inwestycjach: – Na budowę i modernizację akademików w 2026 r. trafi z Funduszu Dopłat 400 mln zł, a w każdym kolejnym roku ta kwota będzie wzrastać. 300 milionów przeznaczyliśmy z kolei na program Science4Business, dzięki któremu wzmacniamy współpracę badaczy i przedsiębiorców. (PAP)

Nauka w Polsce

abu/ bar/ mow/