Rozświetlające niebo pokazy fajerwerków powodują zanieczyszczenie powietrza, gleby i wód toksycznymi substancjami, m.in. metalami ciężkimi. To właśnie one nadają kolory rozbłyskom.
Fajerwerk zawiera mieszankę pirotechniczną, w której skład wchodzi paliwo - głównie węgiel i siarka, utleniacz - saletra, nadchlorany, a także barwiące pyły lub sole metali, na przykład azotany.
Po zapłonie, pod wpływem wysokiej temperatury, elektrony w atomach metali ulegają wzbudzeniu. Gdy powracają do stanu podstawowego, emitują nadmiar energii w postaci światła o określonym kolorze. Stront i lit dają czerwień, bar – zieleń, miedź – niebieski, wapń – pomarańczowy, a sód – żółty, przy czym mieszanie tych związków pozwala uzyskać barwy pośrednie, jak fioletowy (miedź + stront). Kolor srebrzystobiały pozwalają osiągnąć pyły metali, np. magnezu, aluminium czy tytanu.
W skład fajerwerków mogą wchodzić także rzadko używane, rakotwórcze związki iskrzącego antymonu, dającego szczególnie efektowną zieleń talu oraz świecącego na niebiesko arsenu.
Wybuchy uwalniają do atmosfery szkodliwe pyły zawieszone (PM10, PM2.5) oraz gazy, takie jak dwutlenek siarki, tlenek i dwutlenek węgla czy tlenki azotu. Podczas pokazów stężenie niektórych zanieczyszczeń w powietrzu, na przykład baru, może wzrosnąć kilkaset razy. W czasie święta Diwali w Indiach ilość pyłu zawieszonego w powietrzu rośnie kilkadziesiąt razy. Podobne efekty zarejestrowano także w sylwestrowym Londynie.
Pomijając możliwość wywołania pożarów, pozostałości fajerwerków - tysiące ton plastikowych i papierowych elementów po noworocznych zabawach - zaśmiecają teren i stanowią zagrożenie dla zwierząt, które mogą je połknąć. Odpady te zawierają toksyczne związki, takie jak szkodliwe dla tarczycy nadchlorany i toksyczne metale ciężkie (ołów, miedź), które trafiają do gleby i wód gruntowych. Plastikowe elementy fajerwerków zwiększają ilość mikroplastiku w środowisku, co wykazały na przykład badania londyńskiej Tamizy po Sylwestrze: w ciągu 24 godzin poziom mikroplastiku wzrósł tam o 1000 proc.
Tylko w USA odpala się rocznie około 200 tysięcy ton wyrobów pirotechnicznych. Samo Święto Diwali w Indiach to około 50 tysięcy ton fajerwerków.
Paweł Wernicki (PAP)
pmw/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
