Aranżacja wystawy jest nietypowa dla zabytków archeologicznych, co ma odzwierciedlać ich skomplikowane losy w XX wieku.

„Zabytki archeologiczne są źródłem wiedzy nie tylko o czasach, z których pochodzą, lecz także o tych, w których je odkrywano, a ich losy często splatają się z najnowszą historią regionu. Chcielibyśmy zaprezentować wystawę opowiadającą, w formie symbolicznej, o dziejach najstarszej części szczecińskiej kolekcji starożytności pomorskich” – czytamy w komunikacie muzealników.

Kolekcja starożytności była gromadzona w Szczecinie od pierwszej połowy XIX wieku aż po pierwszą połowę lat 40. XX wieku.

Na ekspozycji zaprezentowane są te spośród pomorskich zabytków archeologicznych, które odbyły najdłuższą wędrówkę, zanim po wielu latach trafiły ponownie do Szczecina. Ich wiek jest bardzo różny – od epoki kamienia po średniowiecze. Novum stanowi fakt, że eksponaty nie są uporządkowane wedle kryteriów archeologicznych – wieku, kontekstu lub miejsca znalezienia. Ich układ w sposób symboliczny naśladuje ewakuacyjny rozkład zabytków w skrzyniach-witrynach, które obustronnie przebijają mur, metaforycznie przełamując zaszłości w dziedzinie dóbr kultury w stosunkach polsko-niemieckich.

Dodatkowo muzealnicy przygotowali multimedialną prezentację umożliwiającą zapoznanie się z całą kolekcją, okolicznościami odkrycia poszczególnych zabytków ukazanych również na fotografiach i uporządkowanych w układzie chronologicznym oraz według miejsc pochodzenia.

Początki systematycznego tworzenia regionalnej kolekcji archeologicznej sięgają lat dwudziestych XIX stulecia. Przez kilkadziesiąt lat zbiory przechowywano w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Od 1913 roku były eksponowane w nowo wybudowanym gmachu muzealnym przy Wałach Chrobrego. Po dwunastu latach kolekcję ponownie przeniesiono, tym razem do muzeum ze zbiorami regionalnymi.

W okresie II wojny światowej, w związku z zagrożeniem atakami lotniczymi, najcenniejsze zabytki, w tym eksponaty archeologiczne, ewakuowano. Przedmioty zabezpieczono w kilkudziesięciu miejscach na obszarze całej ówczesnej Prowincji Pomorze.

Gdy w latach 60. XX wieku do polskich muzealników dotarły informacje, że część z tych zabytków archeologicznych znajduje się w Stralsundzie, rozpoczęto starania o dokonanie ich wymiany, w ramach której strona polska miała przekazać przedwojenne zbiory szczecińskie z odkryć archeologicznych w obecnych granicach Niemiec, a strona niemiecka znaleziska z terytorium w aktualnych granicach Polski. Po wieloletnich staraniach oraz negocjacjach prowadzonych na szczeblu dyplomatycznym, wymianę ostatecznie zrealizowano w 2009 roku.

Kuratorem wystawy jest Krzysztof Kowalski. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął marszałek województwa zachodniopomorskiego. Ekspozycję dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/