"Kolejny sezon misji archeologicznej Totmesa III w Deir el-Bahari w Egipcie przyniósł dalsze postępy w dokumentowaniu dekoracji świątyni oraz kilka niespodzianek" – wyjaśnia PAP dr Dolińska. Badacze zajmowali się w tym sezonie weryfikacją wcześniej sporządzonych rysunków reliefów ściennych i rysowaniem nowych, fotografowaniem ich i uzupełnianiem rekonstruowanych scen.

"Dokładna analiza architektonicznych pozostałości w połączeniu z wynikami badań nad dekoracją pomieszczeń świątynnych, pozwoliła nam stworzyć komputerowy model 3D trzech świątyń w kotlinie Deir el-Bahari – jeden z dwóch, jakie są planowane" – mówi kierowniczka projektu.

Jak dodaje, drugi model będzie prezentował odtworzoną dekorację wnętrz świątynnych. Obecny wykonał Mariusz Caban - architekt z Politechniki Wrocławskiej. Widoczne są na nim świątynie Mentuhotepa II (2055-2004 lat p.n.e.), Hatszepsut (1473 – 1458 lat p.n.e.) i Totmesa III (1479 – 1425 lat p.n.e). W poprzednich latach powstały rekonstrukcje świątyń w Deir el-Bahari, jednak ze względu na postęp prac badawczych kilku misji pracujących w okolicy, ten wykonany przez Polaków jest najbardziej aktualny i zbliżony do stanu rzeczywistego sprzed kilku tysięcy lat.

Polacy dokonali również w tym roku kilku odkryć. W gruzowisku poniżej świątyni Totmesa III architekt misji odnalazł blok, który okazał się być świetlikiem, wpuszczającym światło do sali na barkę – miejsca, gdzie stała święta barka boga Amona, która podczas wielkich świąt przybywała na czele procesji z Karnaku – miasta znajdującego się na przeciwległym brzegu Nilu.

"Podobne świetliki znane są m.in. ze świątyni Hatszepsut i z Ramesseum - świątyni Ramzesa II. Dotychczas jednak nie znaleziono podobnego elementu na terenie świątyni Totmesa III" – mówi dr Dolińska. Jej zdaniem obliczenie kąta padania promieni słonecznych przez świetlik może pomóc w ustaleniu, które z obchodzonych przez faraona świąt było najważniejsze.

Dzięki wieloletnim staraniom egiptologów udało się również odtworzyć oryginalny wygląd scen okalających granitowy portal prowadzący do tzw. sali na barkę. "Totmes III powiększył barkę Amona, dodając jej splendoru, dekoracji, ale i ciężaru – od tej pory musiało ją przenosić nie, 18 ale 30 kapłanów. Efektem była konieczność poszerzenia rozmaitych przejść – m.in. właśnie do świeżo wzniesionej i przynajmniej częściowo ozdobionej reliefami własnej świątyni Totmesa w Deir el-Bahari. Bloki zdemontowane podczas tych przeróbek udało się zidentyfikować i dopasować w odpowiednie miejsca naszej egiptolog – Janinie Wiercińskiej. Dzięki temu wiemy, jak wyglądała pierwsza wersja tego ważnego pomieszczenia" – mówi dr Dolińska.

Naukowcy przygotowują się do wydania finalnej publikacji na temat budowli, która została odkryta przez Polaków w 1961 roku. Ta kultowa konstrukcja stoi od lat w cieniu sąsiadującej z nią słynnej, tarasowej świątyni Hatszepsut, gdzie również prace rekonstruktorskie i archeologiczne prowadzą od kilkudziesięciu lat Polacy. Do 1996 roku prace na terenie świątyni Totmesa III prowadziła prof. Jadwiga Lipińska. Jesienią 2008 roku prace w terenie wznowiła odtworzona misja, działająca pod kierownictwem dr Moniki Dolińskiej.

Tegoroczne prace zostały sfinansowana przez Narodowe Centrum Nauki oraz przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Badania odbyły się w listopadzie i grudniu 2012 r.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/